صفحه اصلی

چاق بودن یعنی اینکه فرد در بدن خود مقدار زیادی چربی دارد، که باعث به خطر افتادن سلامتی می شود. معمولاً زمانی که وزن بدن با توجه به جنس و سن، با قد تناسب نداشته باشد به اصطلاح می گویند که چنین فردی چاق است. در جدول زیر تناسب وزن با توجه به جنس، قد و سن آمده است:

افراد مختلف	سن	وزن	قد
کودکان	7-9 سال	28 کیلوگرم	132 سانتی متر
	10-12سال	37 کیلوگرم	147 سانتی متر
دختران	13-15سال	50 کیلوگرم	162 سانتی متر
	16-19 سال	55 کیلوگرم	162 سانتی متر
پسران	13-15 سال	50 کیلوگرم	162 سانتی متر
	16-19 سال	65 کیلوگرم	178 سانتی متر
زنان	25 سال	60 کیلوگرم	165 سانتی متر
	45 سال	59 کیلوگرم	165 سانتی متر
	65 سال	61 کیلوگرم	165 سانتی متر
مردان	25 سال	71 کیلوگرم	178 سانتی متر
	45 سال	70 کیلوگرم	178 سانتی متر
	65 سال	74 کیلوگرم	178 سانتی متر

داشتن چربی زیاد در بدن می تواند باعث بیماری هایی از جمله، دیابت نوع 2، بیماری قلبی، فشارخون بالا، آرتروز، سکته و … شود. به همین دلیل حتی اگر فرد احساس بدی به خاطر چاقی خود ندارد، اما باز هم باید به فکر کاهش وزن کم باشد. درست است که تغییر عادات غذایی و افزایش تحرک سخت است، اما با برنامه ریزی مناسب می توان این کار را انجام داد.

انواع چاقی

چاقی دو نوع است:

چاقی عمومی که از طریق محاسبه شاخص توده بدنی مشخص می شود. برای مشخص کردن چاقی یا لاغری و همچنین اندازه گیری میزان چاقی می توان از ابزاری بنام شاخص توده بدنی (BMI) استفاده کرد. شاخص توده بدنی ترکیبی از قد و وزن است و از تقسیم وزن (کیلوگرم) به مجذور قد (متر مربع) حاصل می شود. به عنوان مثال اگر وزن فردی 85 کیلوگرم و قد او 170 سانتی متر (7/1متر) باشد، BMI او عبارت خواهد بود از: 7/1 ضربدر 7/1 متر تقسیم بر 85 کیلوگرم مساوی 29.4 یعنی این فرد دچار اضافه وزن می باشد.

بزرگسالان با نمایه توده بدن 30 یا بالاتر چاق در نظر گرفته می شوند و در خطر قرار دارند. زمانی که نمایه توده بدن 40 یا بیشتر باشد چاقی بیش از حد یا چاقی شدید و چاقی مرضی نامیده می شود و فرد مستعد بیماری های جدی است. در جدول زیر وضعیت بدنی هرنفر با BMI مشخص شده است.

ردبف	وضعیت وزنی	BMI
1	کمبود وزن بسیار شدید	کمتر از 15
2	کمبود وزن شدید	15 تا 16
3	کمبود وزن	16 تا 18.5
4	لاغر	کمتر از 18.5
5	طبیعی	18.5-24.9
6	دارای اضافه وزن	25-29.9
7	چاقی متوسط	30 تا 35
8	چاقی شدید	35 تا 40
9	چاقی بسیار شدید یا مرضی	بالاتر از 40

چاقی شکمی به تجمع بافت چربی در ناحیه شکم که معمولا با اندازه گیری دور کمر در ناحیه ناف قابل اندازه گیری است مشخص می شود.اندازه دور کمر با میزان چربی شکم ارتباط مستقیم دارد و شاخص قابل قبولی برای ارزیابی میزان چربی شکم بیمار قبل و هنگام درمان برای کاهش وزن می باشد .افزایش دور کمر در مردان بیش از 102 سانتی متر و در زنان بیش از 88 سانتی متر غیر طبیعی است. این مقادیر برای کسانی که BMI بیشتر از 35دارند، استفاده نمی شوند.

افرادی که چربی بدنشان بیشتر در میانه و بالای بدن قرار دارد، بیشتر از افرادی که چربی بدنشان در ران و دور لگن قرار دارد، در خطر بیماری ها هستند. ناگفته نماند براساس پژوهش های انجام شده توسط مراکز علمی در جامعه ایرانی اندازه دور کمر کمتر از ۹۰ طبیعی، 90 سانتیمتر مرز هشدار و 95سانتیمتر به بالا مرز الزامی برای انجام اقدام درمانی است. این اعداد برای هردو جنس زن و مرد یکسان است.

علل چاقی

چاقی بیماری پیچیده‌ای است که فقط یک دلیل یا یک درمان خاص ندارد. فرد زمانی چاق می شود که بدن وی کالری بیشتری از آنچه می سوزاند، دریافت کند. اما دلایل دیگری از جمله موارد زیر در چاقی و یا میزان کالری ای که دریافت می شود، تاثیر دارد:

• خوردن بیشتر از حد نیاز
• مصرف فست فودها، غذاهای پرچرب.
• سبک زندگی، وسایل جدید از جمله، آسانسور، اتومبیل و حتی کنترل تلویزیون فعالیت بدنی ما را کم کرده است.
• ژن ها، اگر یکی از والدین چاق است 3 برابر بیشتر از سایر افراد با والدین متعادل، احتمال چاق شدن وجود دارد.
• خانواده و دوستان، اگر در اطراف ما کسانی وجود دارند که زیاد غذا می خورند، میان وعده های زیادی مصرف می کنند و یا کم تحرک هستند، ما نیز مانند آنها می شویم.
• سایر عواملی که می تواند بر وزن تاثیر بگذارد حتی اگر فعالیت زیاد وجود داشته باشد، عبارتند از:
  • اعتماد بنفس پایین، چاق بودن و یا اضافه وزن داشتن می تواند اعتماد بنفس را پایین بیاورد و فرد را برای فرار از مشکلات به خوردن زیاد تشویق کند. همچنین شکستهای چندباره در رژیم غذایی و لاغری هم یکی از دلایل کاهش اعتماد بنفس و افتادن در دام چاقی است.
  • نگرانی های احساسی، مشکلات روحی روانی از جمله استرس، اضطراب یا بیماری هایی چون افسردگی می تواند باعث گرایش به پرخوری شود. بعضی از افراد برای آرام شدن و یا دوری از وظایف، مشکلات و یا فراموش کردن آنها رو به پرخوری می آورند.
  • ضربه روحی، عوامل ناراحت کننده از جمله تجاوزجنسی، جسمی، روحی و یا از دست دادن والدین در دوران کودکی یا مشکلات زناشویی و خانوادگی می تواند محرکی برای پرخوری باشد.
  • الکل(یا آبجو) کالری بسیار بالایی دارد.
  • داروها و یا بیماریها، بعضی از بیماری ها و یا داروها می توانند چاق کننده باشند بیماری هایی از جمله، سندرم کوشینگ یا کم کاری تیروئید و دارو هایی مانند، داروهای ضدافسردگی و کورتن می توانند چاق کنند باشد.

درمان چاقی

برای درمان چاق و لاغر شدن تمرکز باید بر سلامتی باشد نه لاغر شدن. برای کاهش وزن باید کالری بیشتر از آنچه دریافت می گردد، سوزانده شود، برای رسیدن به این هدف می توان با خوردن غذاهای سالم، کم کالری و افزایش تحرک کالری سوزاند. قدم های کوچک و آهسته خیلی با ارزش اند، نباید آنها را نادیده گرفت.کاهش 10 درصد از وزن می تواند روی سلامتی اثر داشته باشد. افرادی که تغییرات رژیم غذایی و سبک زندگی خود را به آهستگی انجام می دهند و به این تغییرات پایبند هستند، بیشتر از افراد دیگر شانس لاغر شدن دارند.

قرص ها و داروهای لاغری عموما توانایی لاغر کردن بدون ایجاد تغییر در زندگی معمولی را ندارند و در بیشتر مواقع هم سلامتی را به خطر می اندازند. در مورد جراحی هم نتیجه به همین صورت است، حتی با جراحی، لیپوساکشن و لیپولیز بدون ایجاد تغییر در عادات زندگی، بازهم چاقی در پیش رو است.

لیپولیز

لیزر لیپولیز یک روش جراحی کم تهاجمی است که باعث تخریب سلول های چربی شده و از طریق ایجاد گرما باعث تحریک اثر سفت کننده روی پوست می شود. در این نواحی از بدن می توان لیزر لیپولیز را به کار برد:

• شکم
•  ساق پا
• پهلوها
• پشت
• بازوها
• صورت (غبغب – گونه)
• ران ها
• نواحی از گردن
• باسن
• زانوها

مراحل انجام لیپولیز

ابتدا پزشک محلول حاوی بی حس کننده را به نواحی مورد نظر بدن تزریق می کند، سپس تحت بی حسی موضعی یک سوراخ کوچک در پوست ایجاد کرده و از طریق آن یک لوله باریک که قطر تقریبی آن 1 تا 2 میلی متر و حاوی فیبر نوری است را داخل پوست می کند. سپس با انجام حرکات رفت و برگشت ملایم این لوله، انرژی لیزر به سلول های چربی منتقل شده و باعث پاره شدن سلول های چربی و تخلیه آسان آنها توسط فرآیندهای متابولیسمی طبیعی خود بدن یا بعد از اتمام لیزر، از طریق ساکشن می شود. همچنین انرژی لیزر روی لایه دوم پوست اثر کرده و باعث جمع و سفت شدن پوست می شود. تماس لیزر باعث بسته شدن فوری عروق خونی کوچک شده، در نتیجه در مقایسه با لیپوساکشن معمولی خونریزی، ورم و کبودی کمتر و دوره بهبودی سریع تر و دوره نقاهت کوتاه تر می شود.

وجود نور رنگی قابل مشاهده در انتهای فیبر لیزر به پزشک این اجازه را می دهد که محل دقیق نوک فیبر لیزر را تشخیص داده و نواحی مورد نظر را با دقت زیاد درمان کند. لیزر لیپولیز پیشرفته در نقاطی از بدن که استفاده از لیپوساکشن معمولی مناسب نیست (مانند صورت، گردن، پشت و زانو) بسیار مفید است.

به طور معمول درمان با لیزر لیپولیز یک جلسه ای است. فردی که تحت درمان با نسل های قدیمی تر لیزر لیپولیز قرار گرفته است می تواند برای اصلاح و بهبود نتایج از لیزر لیپولیز پیشرفته استفاده کند.

تفاوت لیزر لیپولیز با لیپوساکشن

لیزر لیپولیز و لیپوساکشن هر دو روش های بسیار مؤثر در از بین بردن چربی های ناخواسته هستند. یکی از بزرگ ترین دلایلی که جراحی پلاستیک در سالیان اخیر، محبوبیت زیادی پیدا کرده به خاطر لیپوساکشن بوده است. لیپوساکشن یک تکنیک جراحی مؤثر برای بهبود شکل و نمای ظاهری فرد است. اگرچه لیپوساکشن تجمعات چربی را در بدن فرد از بین می برد و باعث شکل گیری مجدد بدن می شود ولی به عنوان روش جراحی کاهش وزن محسوب نمی شود. لیپوساکشن را می توان در شکم، پهلوها، بازوها، پشت، باسن، ران، ساق پا، صورت و گردن به کار برد.

لیزر لیپولیز در مقایسه با لیپوساکشن معمولی یک روش کم تهاجمی است و دوره استراحت و غیبت از کار در لیزر لیپولیز در مقایسه با لیپوساکشن معمولی کوتاه تر است. علاوه بر آن نتایج درمانی استفاده از لیزر لیپولیز در نواحی از بدن که استفاده از لیپوساکشن، مرسوم نیست، بسیار عالی است. بسته به اهداف فرد و وضعیت جسمانی ، لیزر لیپولیز می تواند به عنوان یک جایگزین برای لیپوساکشن مورد استفاده قرار گیرد یا ممکن است پزشک معالج درمان ترکیبی با لیزر لیپولیز و لیپوساکشن معمولی را پیشنهاد کند.

همچنین از لیزر لیپولیز می توان برای جراحی مجدد و نیز همراه با سایر تکنیک های لیپوساکشن معمولی برای بهبود نتایج کلی و رضایت بیشتر بیماران استفاده کرد.

آیا بدنبال انجام لیزر لیپولیز، انجام لیپوساکشن لازم است؟

از آنجایی که در لیزر لیپولیز در هر جلسه درمان بیشتر از 500 سی سی چربی برداشته نمی شود (تقریبا به اندازه قوطی نوشابه) در نقاطی از بدن مانند غبغب که مقدار چربی لیز شده کم است بعد از انجام لیزر لیپولیز نیازی به تخلیه چربی ذوب شده نیست ولی در نقاطی از بدن مانند شکم و پهلو (بسته به اندازه فرد و مقدار تجمع چربی) که مقدار چربی لیز شده توسط لیزر زیاد است (بیش از 500 سی سی) لازم است چربی های لیز شده توسط ساکشن تخلیه شود.

طول مدت زمان انجام لیزرلیپولیز:

بطور متوسط زمان لازم برای انجام لیزر لیپولیز 1 تا 3 ساعت می باشد. البته بسته به وسعت محل یا محل هایی که قرار است تحت لیزر لیپولیز قرار گیرند و بزرگ یا کوچک بودن جثه فرد، این زمان ممکن است کوتاه تر یا طولانی تر باشد.

چه افرادی کاندید ایده آل برای انجام لیزر لیپولیز هستند؟

1) افرادی که از نظر جسمانی سالم باشند و حداکثر اضافه وزن نسبت به وزن ایده آل 10 تا 15 کیلوگرم باشد.

2) افرادی که تجمع چربی موضعی در یک یا چند نقطه از بدن دارند و به ورزش و رژیم غذایی مقاوم هستند.

3) افرادی که از وجود این تجمعات چربی ناراحت بوده و قصد دارند به طور دایم از شر آن خلاص شوند.

در چه مواردی نباید از لیزر لیپولیز استفاده کرد؟

1) زنان باردار یا مادران شیرده

2) افرادی که دستگاه تنظیم کننده ضربان قلب یا پیس میکر دارند.

3) افرادی که دچار مشکلات کبدی یا نارسایی کبدی هستند.

4) این روش برای درمان چاقی کاربرد ندارد، بنابراین افرادی که شاخص جرمی بدن (BMI) آن ها بالاتر از 30 است، کیس مناسبی برای لیزر لیپولیز نیستند.

5) وقتی فرد انتظارات غیرواقع گرایانه از آنچه که با این روش به دست آید، داشته باشد.

مشاوره پزشک معالج قبل از انجام لیپولیز:

در جلسه مشاوره پزشک مزایا و خطرات لیزر لیپولیز را برای مرجعه کننده توضیح می دهد. سپس به ارزیابی وضعیت فرد پرداخته و مشخص می کند که با توجه به وضعیت سلامت و محاسبه BMI کاندید مناسبی برای این عمل هست یا خیر و به طور واضح توضیح خواهد داد که این روش چه کمکی می تواند بکند.

زمان بهبودی بعد از لیپولیز:

– به طور تیپیک فرد بهبودی قابل توجهی را طی یک تا 2 هفته بعد از درمان مشاهده خواهد کرد اما در بعضی نواحی مانند گردن و غبغب فرد می تواند نتایج را سریعتر مشاهده کند. از آنجایی که میزان ترمیم در افراد مختلف، متفاوت است. برای نمایان شدن کامل نتایج درمان معمولا 3 تا 4 ماه و گاهی اوقات 6 تا 12 ماه وقت لازم است. این مساله به دلیل این است که بدن به طور طبیعی برداشتن (جذب) چربی های آزاد شده را ادامه می دهد تا آن که چیزی از آن ها باقی نماند. هر چند بیشتر بیماران از همان روز اول وقتی ناحیه درمان شده را بین 2 انگشت خود فشار می دهند، می توانند کاهش میزان چربی را احساس کنند. علاوه بر آن، چون لیزر باعث آزاد شدن حرارت می شود، این مساله منجر به جمع شدن تدریجی پوست در نواحی درمان شده می شود و در نتیجه وقتی به مرور زمان چربی ها جذب می شوند، پوست بیمار شل نمی شود. در صورتی که بیمار رژیم غذایی معقول را رعایت کند و فعالیت ورزشی متعادل داشته باشد تا مانع از افزایش وزنش در آینده شود، نتایج به دست آمده می تواند دایمی باشد.

مراقبت بعد از انجام لیپولیز:    

1) خودداری از انجام فعالیت های جسمانی یا ورزش شدید برای 1 تا 2 هفته

2) استفاده از بانداژهای فشاری یا گن مخصوص برای مدت زمان توصیه شده (برای صورت و غبغب حداقل 24 تا 48 ساعت و برای سایر نواحی حداقل 7 تا 10 روز)

4) تمیز و خشک نگه داشتن منطقه درمان شده برای 2 تا 3 روز

5) ماساژ ملایم بعد از 10 تا 12 روز قابل انجام است.

6) از ماساژ دادن شدید نواحی درمان شده باید برای 4 تا 5 ماه خودداری شود.

7) در صورت مشاهده علایم دال بر عفونت یا ایجاد خونریزی یا درد غیرعادی مراتب را به پزشک معالج اطلاع دهید.

8) برای کنترل درد در روزهای اول بعد از لیزر لیپولیز از استامینوفن یا استامینوفن کدئین استفاده شود.

عوارض احتمالی لیزر لیپولیز کدامند؟          

  در این روش درمانی عوارض ناشایع است ولی می تواند شامل موارد زیر باشد:

1) عفونت محل لیپولیز که بسیار نادر است.

2) نامنظمی، ممکن است به ویژه در ناحیه ران ها ایجاد شود اما میزان آن در مقایسه با لیپوساکشن بسیار کمتر است. 3) اسکار، از آنجایی که محل ورود فیبر لیزر بسیار کوچک است، ناشایع است. هر چند محل ورود لیزر به پوست ممکن است برای چند هفته قرمز باشد.

4) سوختگی پوست، این حالت ناشایع است و اگر پزشک معالج تجربه کافی در این زمینه داشته باشد این مشکل پیش نمی آید. 5) شلی پوست، معمولا بعد از لیزر لیپولیز پوست جمع می شود ولی اگر پوست بیمار خیلی شل باشد ممکن است به طور کامل جمع نشده و نیاز به جراحی داشته باشد.

6) خونریزی و کبودی ناشایع است.

7) نبود تقارن، ممکن است نداشتن تقارن به صورت موقت دیده شود که ناشی از ورم بیشتر در یک سمت در مقایسه با سمت دیگر است. اگر عدم تقارن بعد از چند ماه باقی بماند، قابل اصلاح است.

انجام لیزر لیپولیز می تواند برای فرد مناسب باشد اگر:

1)  اگر فرد تلاش زیادی برای رعایت رژیم غذایی و انجام فعالیت های ورزشی کرده ولی موفق به از بین بردن چربی ها در پهلو ها

یا سایر نواحی بدن نشده است.

2) به دنبال نتایجی بهتر از لیپوساکشن معمولی است.

4) نمی خواهد دچار شلی پوست شود یا شلی پوست زیادتر شود. بسیاری از افرادی که تحت درمان لیپوساکشن معمولی قرار می گیرند متوجه می شوند که پوست بدنشان متناسب با کاهش چربی جمع نمی شود و منجر به افتادگی پوست می شود که اغلب ظاهری زیبا نداشته و نیاز به کشیدن پوست دارند. لیزر لیپولیز با کشیدن پوست اطراف به سمت داخل می تواند لایه هایی که درست زیر پوست قرار گرفته اند را بازسازی کرده و مانع افتادگی پوست شود.

6) به دنبال نتایج ماندگارتر هستند.

7) انتظارات واقع گرایانه از نتایج این روش دارید.