پرتو درمانی
تعریف
پرتودرمانی روشي برای درمان سرطان است. در این روش برای نابودي و جلوگیری از انتشار سلول‌های سرطانی، از انرژی بالای پرتو یا اشعه ایکس استفاده مي‌كنند. بسیاری از بیماران پس از جراحی پرتودرمانی می شوند. درمان به اندازۀ تومور، انتشار سرطان و عوامل دیگر بستگی دارد. پرتودرمانی سلول های سرطانی را که شاید در ناحیه باقی مانده باشند، تخریب می کند. زمانی که توده بزرگ و یا برداشتن آن سخت باشد، پزشک ممکن است برای تخریب سلول های سرطانی و کوچک کردن تومور، پیش از جراحی پرتودرمانی را برای بیمار شروع کند.
پرتودرمانی سلول‌های سرطانی را بی‌درنگ نمي‌کشد. روز‌ها و هفته‌ها طول مي‌كشد تا مرگ سلول‌های سرطانی شروع شود. البته پرتودرمانی بر سلول‌های سالم هم‌جوار نیز اثر مي‌گذارد ولی تقريباً همیشه بیش‌تر سلول‌های سالم بعد از پایان درمان بازیابی و بهبود می یابند. افراد زیادی در پرتودرمانی و مراقبت‌هاي آن همکاری مي‌کنند. به این گروه «گروه پرتودرمانی» مي‌گويند.
گروه پرتو درمانی
متخصص پرتودرماني: پزشکی است که در درمان سرطان با استفاده از پرتودرماني تخصص دارد. وظیفه وی تجویز میزان پرتو لازم، برنامه‌ریزی نحوة درمان، همراهی بيمار در مدت درمان و آموزش مراقبت‌های مقابله با عوارض جانبی می باشد. اين پزشك در ارتباط نزديك با بقيه پزشكان، پرستاران و مراقبين بهداشتي گروه درمانگر مي‌باشد. بیمار پس از خاتمه پرتودرماني، جهت پيگيري بيماري توسط اين متخصص ويزيت خواهد شد. در طي اين ويزيت‌ها، عوارض جانبي ديررس و اثر پرتودرماني مورد ارزيابي قرار مي‌گيرد.
- پرستار پرتودرماني: این شخص مراقبت‌های پرستاری در طول پرتودرمانی را به كمك بقية اعضای گروه انجام مي‌دهد. با بيمار دربارة روش انجام پرتو درماني صحبت مي‌کند و اطلاعاتی در مورد مهار عوارض جانبی در اختیار بیمار قرار می دهد.
- پرتودرمانگر: این شخص در کنار بيمار در هر جلسة پرتودرمانی قرار دارد. او را برای درمان در جای مناسب قرار مي‌دهد، دستگاه‌ها را راه‌اندازی مي‌کند و مطمئن مي‌شود مقدار پرتويي كه سرطان شناس متخصص پرتودرماني تجويز كرده است، به بیمار تابانده شود.
- دیگر مراقبين بهداشتي: در تیم درمان ممکن است افرادي چون کارشناس تغذیه، فیزیوتراپیست، مددکار اجتماعی و ... وجود داشته باشند.
- بيمار: بيمار هم یکی از اعضای تیم پرتودرمانی است. نقش او این است که:
- در همه جلسات درمان سروقت حاضر شود.
- بپرسد و در مورد نگرانی‌هایش صحبت كند.
- وقتی دچار عوارض جانبی شد به اعضای تیم اطلاع دهد.
- اگر درد دارد به پزشک یا پرستار بگوید.
- به توصیه‌های پزشکان و پرستاران خود دربارة مراقبت‌های منزل مانند مراقبت از پوست، نوشیدن مایعات، خوردن خوراکی‌‌هاي توصيه شده و ثابت نگه داشتن وزن عمل کند.
اهداف پرتودرمانی
از بین بردن بیش ترین سلول های سرطانی با کمترین آسیب به سلول های سالم بدن است. سلول های سالم که از اشعه آسیب دیده اند دارای قدرت ترمیم بالایی هستند و غالبا در فاصله ی زمانی بین جلسات درمان آسیب وارده را جبران می کنند.
از روش های پرتو درمانی به منظور درمان تومورهاي چندگانه نظیر تومورهاي ناحيه پرده جنب قفسه سينه، كبد، ستون فقرات، گليوبلاستوما، تومورهاي ناحيه سر و گردن و يا ناحيه دهان و همچنين سلول هاي سرطاني احتمالي كه به تومور اصلي متصل نيستند، مي توان استفاده كرد.
شاخه های پرتودرمانی
- پرتو درمانی خارجی (درمان با هسته های رادیواکتیو)
- پرتودرمانی داخلی (براکی تراپی)