پریکاردیت (التهاب پرده دور قلب)
شرح بیماری
پریکاردیت عارضه‌ای است که در آن پرده ای که دور قلب را می‌پوشاند، دچار التهاب می‌شود. این التهاب باعث محدودیت در کارآیی عمل پمپاژ قلب می‌شود.
پریکارد یا آبشامه دو لایه دارد: لایه داخلی که به دیواره عضلانی قلب چسبیده است و لایه خارجی. بین این دو لایه، مایع لغزنده‌ای وجود دارد که قلب را در عین ثابت بودن در جای خود، قادر به تپیدن می‌کند. زمانی که پریکاردیت باعث التهاب این غشا می‌شود، میزان این مایع زیاد شده و حرکت قلب در عمل محدود می‌شود، به ویژه توانایی قلب برای پر و خالی شدن از خون کاهش می‌یابد. وقوع پریکاردیت در مردان بسیار بیشتر از زنان است.
عوامل خطر، علل و عوامل شایع
از علل شایع در ایجاد این بیماری میتوان به موارد زیر اشاره نمود:
- عفونت ویروسی
- حمله قلبی
- سرطان
- پرتودرمانی
- آسیب به قفسه سینه
- جراحی قبلی قفسه سینه
- بیماری خودایمنی
- نارسایی کلیه یا استفاده از داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی
علایم و نشانه ها
شایع ترین علایم در شروع بیماری عبارتند از:
- درد تیز و شدید خنجر مانند، در مرکز یا سمت چپ قفسه سینه (نزدیک قلب) و انتشار آن به سمت گردن یا شانه (این درد ممکن است در زمان خوابیدن بیمار و یا نفس کشیدن عمیق، بیشتر شود و به آسانی با علایم یک حمله قلبی اشتباه گرفته شود)
- عرق کردن
- خستگی
تشخیص و درمان
تشخیص
پس از اخذ شرح حال کامل و انجام معاینات، ممکن است با نظر پزشک اقدامات زیر برای بیمار انجام شود:
- عکس‌برداری با استفاده از اشعه ایکس (نشان دهنده تجمعی از مایع در اطراف قلب)
- اکوکاردیوگرافی
- نوار قلب
- پریکاردیوسنتز (نمونه مایع از پریکارد برداشته شده و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته)
- سایر موارد به صلاحدید پزشک و نیاز بیمار
درمان
با نظر پزشک ممکن است اقدامات زیر برای بیمار انجام شود:
- تجویز آنتی بیوتیک در صورتی که علت بیماری عفونت باکتریایی باشد
- تجویزداروهای مسکن و ضدالتهابی مانند آسپیرین یا بروفن برای کاهش درد و التهاب
- استفاده از ضربان ساز با توجه به کاهش ضربان قلب
- استفاده از پریکاردیوسنتز برای تخلیه مایع اضافی در اطراف قلب با تشخیص پزشک
- جراحی در صورت عود تجمع مایع در اطراف قلب
- سایر موارد به صلاحدید پزشک و نیاز بیمار
عوارض احتمالی
از عوارض احتمالی پس از ابتلا به این بیماری، میتوان به موارد زیر اشاره نمود:
- اختلال در ضربان طبیعی قلب
- نارسایی قلب
زمان مراجعه به پزشک
در صورت ایجاد علایم زیر حتما به پزشک یا مرکز درمانی مراجعه کنید:
- در صورت مشاهده علایم و نشانه های ذکر شده که می تواند نشان دهنده بیماری باشد.
- در صورت مشاهده علایم زیر پس از تشخیص بیماری:
- بروز علایم پریکاردیت در فرد یا یکی از اعضای خانواده
- تب
- کوتاهی نفس
- ضربان قلب سریع
- سرفه خونی
- کاهش وزن بدون توجیه
- درد غیرقابل کنترل با داروهای متداول
- بروز علایم جدید و غیرقابل توجیه
- بروز عوارض داروهای تجویز شده از جمله استروئیدها مانند بیقراری
- پریکاردیت حاد (چنين بيماراني مستعد گرفتاري مجدد پريكارد به دنبال ساير عفونت‌هاي ويروسي هستند)
- سایر علایم و مواردی که پزشک یا تیم پزشکی برای مراجعه مجدد توصیه نموده است.
- تماس با اورژانس 115 در موارد اورژانسی
توجه: بيماراني كه از بيماري پريكارديت حاد رهايي مي‌يابند (كه غالبا چنين است) بايستي مرتبا تحت نظر باشند، چراكه چنين بيماراني مستعد گرفتاري مجدد پريكارد به دنبال ساير عفونت‌هاي ويروسي هستند و كسي كه حتي يك بار دچار پريكارديت مي‌شود، احتمال دارد در آينده دچار پريكارديت فشارنده شود. در اين بيماري پرده پريكارد بيمار بسيار ضخيم و سفت مي‌شود به طوري كه عملكرد طبيعي قلب را غيرممكن مي‌سازد و بيمار دچار علایمي نظير تنگي نفس، ورم اندام‌هاي تحتاني و شكم مي‌شود. لذا گوشزد كردن اهميت ويزيت‌هاي مجدد و انجام اكوكارديوگرافي در فواصل زماني معين براي بيماران الزامی است.