صفحه اصلی

سوءهاضمه یک اصطلاح کلی برای شرح مشکلات و احساس ناراحتی در قسمت بالای شکم شامل سوزشِ سر دل، برگشت غذا از معده به سمت بالا، تهوع، نفخ، آروغ و گاهي استفراغ و … است. در واقع سوءهاضمه یک بیماری تنها نیست بلکه مجموعه‌ای از نشانه‌ها و علایمی است که ممکن است بیمار تجربه کند. برخي افراد نيز واژه سوءهاضمه را براي توصيف نشانه سوزش سر دل استفاده می‌کنند. هرچند که سوءهاضمه مشکلی شایع است، ولی ممکن است هر فرد آن را به شکلی متفاوت تجربه کند.

از علل شایع این بیماری می‏توان به موارد زیر اشاره نمود:

• شیوه نادرست زندگی
• پرخوری و یا تند خوردن غذا
• مصرف غذاهای چرب، روغنی و پر ادویه
• نوشیدن زیاد قهوه، چای و نوشابه‌های گازدار و نوشیدنی کاکائویی
• نوشیدن الکل
• استعمال سیگار
• اضطراب و نگرانی، فشار‌های روحی و خستگی بیش‌ازحد
• مشکلات تیروئید
• ورزش بعد از خوردن غذا
• برخی آنتی بیوتیک ها، داروهای مسکن، قرص آهن، آسپیرین، قرص‌های جلوگیری از بارداری
• گاهی اوقات سوءهاضمه در اثر یک بیماری گوارشی مانند
  • گاستریت یا التهاب معده
  • زخم معده و دوازدهه
  • بیماری سلیاک
  • سنگ کیسه صفرا
  • یبوست
  • التهاب لوزالمعده یا پانکراتیت
  • التهاب مزمن پانکراس
  • سرطان معده
  • انسداد روده‌ای
  • ریفلاکس یا همان بازگشت محتویاتِ معده به مری
  • سندرم روده‌ی تحریک‌پذیر
  • آلودگی معده با میکروب هلیکوباکترپیلوری
  • کاهش جریان خون در روده‌ها یا کم‌خونی روده‌ای
• گاهی برخی افراد دچار سوء‌هاضمه‌ای مزمن هستند که به هیچ‌یک از علل فوق ارتباطی ندارد. به این نوع سوء‌هاضمه، سوء‌هاضمه‌ عملکردی یا غیر زخمی گفته می‌شود؛ که از علل آن می‌توان به اختلالات حرکتی معده و افزایش حساسیت در برخی اعصاب دستگاه گوارش  اشاره کرد.

شایع ترین علایم در شروع بیماری عبارتند از:

نشانه‌های سوءهاضمه ممکن است فقط گاهی اوقات یا در اغلب ساعات روز وجود داشته باشند. اغلب علایم با خوردن غذا و زمانی که قسمت‌های مختلف دستگاه گوارش باید با هماهنگی هم به کار بیفتند و اختلال در عملکرد آن وجود دارد؛ ظاهر می‌شود.

• سیری زودرس هنگام غذا خوردن
• احساس پری شکم آزاردهنده بعد از خوردن غذا
• احساس ناراحتی و درد خفیف تا شدید بین جناغ سینه تا ناف
• احساس سوزش بین جناغ سینه تا ناف
• نفخ و سفتی در شکم
• حالت تهوع
• استفراغ و آروغ کمتر دیده می‌شوند
• برگشت غذا از معده به سمت بالا
• صداهای زیاد در معده

تشخیص

پس از اخذ شرح حال کامل و انجام معاینات، ممکن است با نظر پزشک اقدامات زیر برای بیمار انجام شود:

• آزمايش خون
• تصوير اشعه X از معده و روده کوچک
• آندوسکوپي
• سایر موارد به صلاحدید پزشک و نیاز بیمار

درمان

با نظر پزشک ممکن است اقدامات زیر برای بیمار انجام شود:

• تصحیح شیوه نادرست زندگی
• داروهای ضد اسید جهت کاهش سوزش سر دل ناشي از برگشت اسيد(ريفلاکس)
• عدم استعمال دخانیات
• عدم استعمال دخانیات مخصوصا پيش از غذا
• ورزش (ورزش با معده پر می‌تواند باعث ايجاد سوءهاضمه شود. ورزش کردن، باید پيش از غذا يا حداقل يک ساعت پس از غذا، باشد).
• داروها
• پزشک ممکن است براي درمان سوءهاضمه ناشي از مشکلات عملکردي در دستگاه گوارش، داروهايي که بر حرکت اين سيستم اثر می‌گذارند تجويز نمايد.

• سایر موارد به صلاحدید پزشک و نیاز بیمار

از عوارض احتمالی این بیماری می‏توان به موارد زیر اشاره نمود:

توجه: سوءهاضمه معمولاً عارضه خطرناکی ایجاد نمی‌کند.

• احساس ناراحتی
• کم خوردن غذا
• کاهش کیفیت زندگی

در صورت ایجاد علایم زیر حتما به پزشک یا مرکز درمانی مراجعه کنید:

• در صورت مشاهده علایم و نشانه های ذکر شده که می تواند نشان دهنده بیماری باشد.
• در صورت مشاهده علایم زیر پس از تشخیص بیماری:
  • کاهش وزن
  • بی‌اشتهایی
  • مدفوع سياه قيري يا خون در استفراغ
  • درد شديد در قسمت فوقاني و راست شکم
  • ناراحتي غير مرتبط با خوردن
  • سوءهاضمه همراه با نفس‌تنگی، عرق ريزي يا دردي که به فک گردن يا بازوها تير بکشد.
  • اگر مشکل سوءهاضمه بیش از دو هفته طول کشید.
  • استفراغ مکرر و یا استفراغ خونی
  • قورت دادن غذا به سختی که هرروز بدتر شود.
  • احساس ضعف و خستگی که ممکن است از علائم کم‌خونی باشد.
• سایر علایم و مواردی که پزشک یا تیم پزشکی برای مراجعه مجدد توصیه نموده است.
• تماس با اورژانس 115 در موارد اورژانسی