صفحه اصلی

هورمون كورتيزول توسط غدد فوق كليوي توليد می‌شود و اعمال مهمی را در بدن انجام می‌دهد، اما هنگامی‌که مقدار آن در بدن زیاد شود، اثرات منفی در بدن می گذارد. سندرم کوشینگ از افزايش هورمون کورتیزول به وجود می‌آید. اين بيماري بسیار کم و نادر است و غالباً در سنین 50-20 سالگی اثرات خود را ظاهر می‌کند.

از علل شایع این بیماری می‏توان به موارد زیر اشاره نمود:

• وجود تومور در غده‌ فوق‌کلیوی‌
• استفاده‌ طولانی‌مدت از داروهای‌ کورتیزونی

انواع داروهای کورتیکواستروئید شامل: بتامتازون، بودزونید، کورتیزون، دگزامتازون، هیدروکورتیزون، متیل پردنیزولون، پردنیزولون و پردنیزون مصرف شده در بیماران دچار تنگی نفس، روماتیسم قلبی، سل و یا جلوگیری از فعالیت طبیعی سیستم ایمنی.

• وجود تومور در غده‌ هیپوفیز (افزایش ترشح‌ بیش‌ از اندازه‌ هورمون‌ از غده‌ هیپوفیز و محرک‌ ترشح‌ هورمون‌ کورتیزونی‌ از غده‌ فوق‌کلیوی‌)
• استفاده‌ طولانی‌مدت‌ از هورمون‌ محرک‌ ترشح‌ هورمون‌ کورتیزونی‌جهت درمان‌ سرطان‌ هیپوفیز

شایع ترین علایم در شروع بیماری عبارتند از:

• افزایش وزن و تجمع بافت چربی به‌خصوص در قسمت میانی و بالايي پشت و بین شانه‌ها
• ترک های پوستی به رنگ صورتی و یا بنفش بر روی پوست شکم، ران، سینه و بازوها
• نازک و شکننده شدن پوست و به ‌راحتی کبود شدن
• آکنه
• ضخیم شدن و رشد بیش‌از اندازه موهای صورت، گردن، سینه، شکم و ران در زنان
• توقف و یا نامنظم شدن دوره های قاعدگی در زنان
• کاهش میل جنسی و باروری در مردان و اختلال نعوظ در آنان
• خستگی وضعف عضلات
• افسردگی، اضطراب و زودرنجی
• مشکلات شناختی
• افزایش فشار خون
• عدم تحمل گلوکز يا قند که ممکن است منجر به دیابت شود.
• سردرد
• پوکی استخوان و شکستگی آن
• صورت‌ گرد و به‌ رنگ‌ قرمز گلگون
• چشم‌های‌ پف‌کرده‌
• کاهش‌ مقاومت‌ به‌ عفونت‌

تشخیص

پس از اخذ شرح حال کامل و انجام معاینات، ممکن است با نظر پزشک اقدامات زیر برای بیمار انجام شود:

• معاینه فیزیکی و گرفتن شرح‌حال توسط متخصص غدد
• آزمایش تحریک هورمون آزادکننده کورتیزول
• ام آر آي
• سی تی اسکن
• آزمایش بزاق
• آزمایش ادرار جهت بررسی میزان هورمون کورتیزول
• آزمایش قند خون و پتاسیم و هورمون كورتيزول موجود در خون

قبل از آزمایش خون و ادرار، بیماران می‌توانند به ‌طورمعمول بخورند و بیاشامد و داروهای خود را قبل از آزمایش مصرف کنند، اما مصرف داروهای حاوی استروژن ازجمله قرص‌های پیشگیری از بارداری و درمان‌های جایگزین هورمون باید به مدت شش هفته قبل از اندازه‌گیری کورتیزول خون متوقف شود، زیرا استروژن موجب افزایش مقدار کورتیزول خون می شود.

• سایر موارد به صلاحدید پزشک و نیاز بیمار

درمان

با نظر پزشک ممکن است اقدامات زیر برای بیمار انجام شود:

• رژیم غذایی
• دارودرمانی
• جراحی
• رادیولوژی
• شیمی‌درمانی
• دارودرمانی
  • داروهایی‌ برای‌ مهار کار غده‌ فوق‌کلیوی
  • داروهای‌ کورتونی‌ در صورت خارج کردن دو غده‌ فوق‌کلیوی‌
  • گاهی‌ مصرف‌ داروهایی‌ به‌عنوان‌ جایگزین‌ هورمون‌های‌ هیپوفیز
  • داروهای‌ ضد فشارخون‌ برای‌ کاهش‌ فشارخون‌ بالا
  • داروهاي آرام‌بخش‌
• مکمل‌های‌ کلسیمی‌ برای‌ درمان‌ پوکی‌ استخوان‌
• جراحي
  • خارج كردن هیپوفیز
  • غده‌ فوق‌کلیوی
• سایر موارد به صلاحدید پزشک و نیاز بیمار

رژیم‌ غذائی

• مصرف غذاهای
  • کم‌کالری
  • کم‌چربی
  • کم کربوهیدرات‌
  • کم سدیم‌
  • پرپروتئین
  • پر کلسیم و پتاسیم‌ جهت جلوگیری از لاغر شدن عضلات و استخوان‌ها
• خوردن کلسیم و ویتامین D جهت کمک به استخوان‌سازی
• محدود کردن مصرف نمک جهت محدود کردن اثرات بد سدیم
• استفاده از فلفل و سیب‌زمینی در غذا به ‌جای نمک جهت خوش‌طعم کردن آن

از عوارض احتمالی پس از بروز این بیماری می‏توان به موارد زیر اشاره نمود:

• شکستگی‌ استخوان‌ها به‌ علت‌ پوکی‌ استخوان
• ‌ دیابت‌
• زخم‌ معده‌ و دوازدهه‌ يا اثنی عشر
• پوکی‌ استخوان‌
• ندرتاً به‌ وجود آمدن‌ تومور هیپوفیز (درصورت برداشتن‌ غدد فوق‌کلیوی‌)
• افزایش فشارخون
• عفونت شدید
• سنگ کلیه
• بی‌خوابی
• سوءظن و بدگمانی به اطرافیان

در صورت ایجاد علایم زیر حتما به پزشک یا مرکز درمانی مراجعه کنید:

• در صورت مشاهده علایم و نشانه های ذکر شده که می تواند نشان دهنده بیماری باشد.
• در صورت مشاهده علایم زیر پس از تشخیص بیماری:
  • بروز علایم بیماری کوشینگ
  • بروز علایم‌ عفونت‌ مانند تب‌، لرز، دردهای‌ عضلانی‌، سردرد و سرگیجه
  • بروز علایم‌ کم‌ بودن‌ ميزان مصرف استروئید مانند خستگی‌، ضعف‌، سرگیجه
  • بروز علایم‌ زیاد بودن‌ ميزان مصرف استروئید مانند تورم‌ در دست‌ها یا پاها، افزایش‌ وزن‌
  • در صورت مصرف داروی استروئیدی برای بیماری خاصی و مشاهده علایمی مشابه علایم سندرم کوشینگ
  • در صورت مشاهده علایمی مشابه علایم بیماری کوشینگ حتی اگر از داروهای کورتیکواستروئید استفاده نمی شود.
• سایر علایم و مواردی که پزشک یا تیم پزشکی برای مراجعه مجدد توصیه نموده است.
• تماس با اورژانس 115 در موارد اورژانسی

برای پیشگیری از این بیماری می‏توان اقدامات زیر را انجام داد:

• مصرف هورمون یا داروهای کورتونی زیر نظر پزشک

مصرف هورمون‌ محرک‌ ترشح‌ هورمون‌های کورتونی یا داروهای‌ کورتونی در بیماری‌ هایی، مثل‌ آسم‌، آرتریت‌، بیماری‌ کلیوی‌، یا بیماری‌ آدیسون‌، طبق نظر پزشك با کمترین‌ دوز ممکن‌ و کمترین‌ دوره‌ زمانی‌ ممکن

• شستن دهان پس از مصرف داروهای استنشاقی کورتیکواستروئید
• مراجعه فوری به پزشک در صورت مشاهده ورم غیرطبیعی در صورت یا گردن، رشد زیاد موهای صورت در زنان و اختلال عملکرد جنسی در مردان
• محدود کردن مصرف نمک (فشارخون بالا یکی از علایم این سندرم است)
• انجام آزمایش جهت تعیین میزان کورتیزول خون
• مراجعه منظم به چشم پزشک (آب‌مروارید یکی از علایم سندرم کوشینگ است)