صفحه اصلی

بیماری سلیاک، نوعی بیماری گوارشی است که به پرزهای روده کوچک آسیب می‌رساند و سبب اختلال در جذب مواد مغذی می‌شود. افرادی که به بیماری سلیاک مبتلا هستند پروتئینی به نام گلوتن را که در گندم، جو چاودار و احتمالاً جودو سر وجود دارد، نمی‌توانند تحمل کنند. زمانی که بیماران مبتلا به سلیاک، غذاهای حاوی گلوتن مصرف می‌کنند، سیستم ایمنی بدن آن‌ها پاسخی را به‌صورت تخریب روده کوچک صادر می‌کند.

عوامل‌ افزایش‌دهنده‌ خطر سلیاک عبارتند از:

• سابقه‌ خانوادگی‌
• استرس
• حاملگی‌
• عفونت‌های ویروسی
• مشکلات تیروئید
• کولیت روده
• دیابت وابسته به انسولین
• آلرژی‌ها

• بیماری سلیاک یک بیماری مادرزادی است که به علت عدم تحمل به گلوتن ایجاد می‌شود.

شایع ترین علایم در شروع بیماری عبارتند از:

• بعضی از افراد مبتلا به سلیاک هیچ علامتی ندارند، زیرا قسمت سالم روده قادر به جذب مواد مغذی کافی برای پیش‌گیری از بروز علایم است.
• اسهال خونی و یا چرب
• درد شکم
• خستگی، ضعف
• سردردهای میگرنی
• تشنج
• کم‌خونی
• احتمال خونریزی به علت عدم جذب ویتامین کا
• کاهش وزن
• درد استخوان و مفاصل، پوکی و نرمی استخوان
• تأخیر رشد
• تغییرات رفتاری
• گرفتگی عضلانی، بی‌حسی اندام و سوزن سوزن شدن پاها
• زخم دهان و آفت‌های دردناک دهانی
• التهاب پوست(درماتیت)
• تغییر رنگ دندان ها
• عادت ماهانه نامنظم و تأخیر در قاعدگی
• سقط جنین و ناباروری در زنان
• کمبود آهن

تشخیص

پس از اخذ شرح حال کامل و انجام معاینات، ممکن است با نظر پزشک اقدامات زیر برای بیمار انجام شود:

• آزمایش خون

سطح آنتی‌بادی‌های خاص در خون افراد مبتلا به سلیاک بالاتر از حد طبیعی است. این آنتی‌بادی‌ها توسط سیستم ایمنی خود فرد در پاسخ به ترکیباتی که به بدن آسیب می‌رساند، ایجاد می‌شوند؛ بنابراین برای تشخیص بیماری سلیاک، پزشکان، سطح آنتی‌بادی‌هایی از خون را که به گلوتن حساس هستند می‌سنجند.

• نمونه‌برداری

پزشک ممکن است بخش کوچکی از روده کوچک را برای تعیین میزان آسیب به پرزهای روده کوچک از طریق نمونه‌برداری، مورد بررسی قرار دهد؛ نمونه‌برداری از روده کوچک بهترین روش برای تشخیص سلیاک است.

• آزمایش خون

جهت تشخیص کم‌خونی، سطوح کلسیم، آهن و فولیک اسید.

• سایر موارد به صلاحدید پزشک و نیاز بیمار

درمان

با نظر پزشک ممکن است اقدامات زیر برای بیمار انجام شود:

هر چه قدر طول مدت تشخیص بیماری، طولانی‌تر و زمان عدم درمان، مدت‌دارتر باشد شانس پیشرفت بیماری، سوءتغذیه و ایجاد بیماری‌های همراه، افزایش خواهد داشت.

• رژیم غذایی فاقد گلوتن

اساس درمان بیماری سلیاک رژیم غذایی فاقد گلوتن است، که در آن کلیه مواد غذایی حاوی گلوتن حذف می‌شوند. در بیشتر افراد، رعایت رژیم ذکر شده سبب توقف علایم می‌شود، به دنبال رعایت رژیم بدون گلوتن، آسیب‌های ایجاد شده در روده کوچک ترمیم و از ایجاد آسیب‌های بیشتر پیشگیری می‌شود. ترمیم پرزهای روده کوچک از زمان آغاز رعایت رژیم فاقد گلوتن شروع شده و زمان دوره بهبودی، به‌طورمعمول ۳ تا ۶ ماه خواهد بود که البته این دوره در بزرگسالان به دو سال هم می‌رسد.

غذاهایی که حاوی گلوتن است و باید از آن‌ها پرهیز کرد

1. تمام غذاهایی که معمولاً حاوی گندم و جو، جو دوسر،گندم سیاه یا چاودار و آرد آن‌ها هستند.
2. انواع نان‏های معمولی، نان خشک، بیسکویت، باگت، نان سفید و سیاه.
3. کلیه گوشت‏های کنسرو شده، سوسیس، کالباس، کتلت، کباب‌کوبیده رستوران‌ها، شنیسل گوشت و مرغ، ماکارونی، رشته‏فرنگی، غذاهای حاوی جو، شوربا، فرنی، با آردهای فوق.
4. سس سفید و سس گوجه‌فرنگی، نشاسته گندم.
5. قهوه فوری، نسکافه، شیر شکلات، نشاسته گندم.
6. کلیه شیرینی‏های تهیه‌شده با آرد گندم، گز، سوهان، حلوا، ترحلوا، شکلات و بعضی از انواع آبنبات، کمپوت و انواع مواد غذایی کنسرو شده و کلیه غذاهایی که با آرد غیرمجاز تهیه شود.
7. چیپس سیب‌زمینی، کشک، مارگارین، سرکه سفید، سس‏های آماده.
8. شکر قهوه‏ای، آجیل بو‏داده، دارچین.
9. ویفرها و انواع بیسکویت.

• داروها

قرص آهن و اسیدفولیک برای کم‌خونی، کلسیم و مکمل‌های ویتامینی در صورت کمبود.

• سایر موارد به صلاحدید پزشک و نیاز بیمار

از عوارض احتمالی این بیماری می‏توان به موارد زیر اشاره نمود:

• دیابت تیپ یک
• بیماری‌های کبدی
• ناباروری
• صرع
• برخی سرطان‌های گوارشی
• عقب‌ماندگی

در صورت ایجاد علایم زیر حتما به پزشک یا مرکز درمانی مراجعه کنید:

• در صورت مشاهده علایم و نشانه های ذکر شده که می تواند نشان دهنده بیماری باشد.
• در صورت مشاهده علایم زیر پس از تشخیص بیماری:
  • اگر علایم‌ در عرض‌ سه هفته‌ پس‌ از آغاز رژیم‌ فاقد گلوتن‌ برطرف‌ نشده‌ باشند.
  • اگر کودک‌ دوباره‌ وزن‌ ازدست‌رفته‌ را به‌ دست‌ نیاورد یا رشد و نمو مناسبی‌ مطابق‌ انتظار نداشته‌ باشد.
  • اگر تب‌ به‌ علایم‌ اضافه‌ شود.
• سایر علایم و مواردی که پزشک یا تیم پزشکی برای مراجعه مجدد توصیه نموده است.
• تماس با اورژانس 115 در موارد اورژانسی

در حال حاضر نمی‌توان از آن پیشگیری به عمل آورد.