صفحه اصلی

بیماری روانی در یک تقسیم بندی کلی به دو قسم تقسیم می شود.

1. خفیف مانند اضطراب، افسردگی، وسواس و…
2. شدید (سایکوز) مانند اسکیزوفرنی، اختلال افسردگی دوقطبی و…

اختلالات روان پریشی یا سایکوز نوعی از اختلالات روانی شدید هستند که منجر به تفکر و ادراک غیرعادی در فرد می‌شوند. در این بیماری تماس و ارتباط فرد با واقعیت قطع می‌شود و بر تفکرات، احساسات و رفتارهای فرد اثر می‌گذارد. روان پریشی ممکن است در هر گروه سنی دیده شود، اما غالباً از نوجوانی تا سی سالگی نمایان می‌شود.

علت قطعی اختلال روان پریشی شناخته نشده است ولی برخی از عوامل ایجاد کننده عبارتند از:

• وراثت
• عوامل محیطی
• استرس
• حمایت و پشتیبانی محدود
• ضربه‌ی روحی و سایر بیماری‌های روانی
• در معرض خشونت بودن
• تغییرات اساسی زندگی
• عوامل بیوشیمیایی، دوپامین و نورآدرنالین از جمله این انتقال دهنده‌های پیام عصبی هستند. بر هم خوردن تعادل این مواد بر مسیر انتقال پیام‌های عصبی اثر می‌گذارد و ممکن است توهمات و هذیان‌ها را سبب شود.

شایع ترین علایم در شروع بیماری عبارتند از:

روان پریشی ممکن است منجر به تغییرات خلق‌ و‌ خو، تفکر و بروز عقاید غیرعادی در فرد شود. تجربه‌ی این علایم در همه افراد مشابه نیست. همچنین علایم دیده شده در فرد ممکن است با گذشت زمان تغییر کند.

بعضی از علائم مشخصه این اختلال عبارتند از:

• هذیان: عقیده باطلی که با بحث قابل اصلاح نیست مانند اعتقاد به جادو شدن، ارتباط با حضرت مسیح (ع)یا امام زمان(ع).
• توهم: دیدن، شنیدن، احساس کردن، یا دریافت هر نوع چیزی که وجود خارجی ندارد مانند شنیدن صدای اموات یا دیدن ارواح یا احساس بوی سوختن مجرمان در جهنم.
• اختلال قضاوت : ناتوانی در تصمیم گیری منطقی، به عواقب گفتار و رفتار خود آگاه نیست.
• کل شخصیت تحت تاثیر بیماری قرارگرفته است اعم از رفتار، کارایی، روابط شغلی و اجتماعی، مشکل در محل کار، مدرسه، و در روابط
• رفتار آشفته و متغیر: پرخاشگری، رفتار نامقبول اجتماعی، ترس بی اساس یا بدگمانی، گاهی افکار خودکشی
• تکلم آشفته: پرت وپلا گویی، بی ربطی کلامی، سخنان به هم ریخته، بی‌معنی و نامفهوم که برای شنونده روشن و آشکار نیست.
• افکار پریشان شامل تفکر گیج و مبهم، سردرگمی، عدم تمرکز، مشکل در دنبال کردن یک مکالمه، یا به یاد آوردن مسائل مختلف برای فرد.
• احساسات گذرا و تغییرپذیر: این افراد ممکن است به طور غیر معمول هیجان زده یا افسرده شوند یا احساسات آن‌ها خفه شده و دیگر هیچ حسی به اطراف خود نشان ندهند.

تشخیص

با هیچگونه تست پزشکی نمی‌توان این اختلال را تشخیص داد. پس از اخذ شرح حال کامل و انجام معاینات، ممکن است با نظر روانپزشک اقدامات زیر برای بیمار انجام شود:

• اطلاعاتی در رابطه با علایم بیماری و سابقه خانوادگی فرد
• آزمایش خون
• اسکن مغز یا ام آر آی مغز
• این آزمایشات به منظور پی بردن به این است که آیا یک بیماری جسمانی مسبب علایم دیده شده در فرد است یا خیر. در واقع این تست‌ها به پزشک کمک می‌کنند تا مطمئن شود مشکلات دیگری غیر از اختلال روانی منجر به بروز علایم نشده باشد.

• سایر موارد به صلاحدید پزشک و نیاز بیمار

درمان

با نظر پزشک ممکن است اقدامات زیر برای بیمار انجام شود:

• بستری کردن

بستری کردن بیمار زمانی که بیماری در وضعیت حاد قرار دارد و بیمار به علت داشتن تمایل به خودکشی و ناتوانی در مراقبت از خود در معرض خطر قرار می گیرد، همچنین برای درمان هذیان، توهم و یا مشکلات ناشی از الکل و مواد مخدر، لازم است.

• درمان دارویی

داروهای ضد روان پریشی جهت درمان توهم و هذیان تجویز می شود. ممکن است این داروها بروی دیگر علایم تاثیری نداشته باشند. مثلا در درمان کاهش انگیزه و بیان احساسات بی تاثیرند. میزان مصرف هر دارو برای هر بیمار متفاوت و ممکن است بیماری را کامل درمان نکنند و تضمین کننده ی این امر نیستند که علایم پس از مدتی دوباره ظاهر نشوند. اکثر افرادی که از این بیماری رنج می برند، زمانی که تحت درمان قرار می گیرند به یک بهبودی می رسند. اما درمان با دارو برای همه مفید واقع نمی شود.

• درمان های غیردارویی

این درمان ها عبارتند از:

• درمان فردی: به بیمار کمک می شود تا نحوه برخورد با افکار و شرایط ایجاد کننده اضطراب را یاد بگیرد و خطر عود بیماری را کاهش دهد. بدین ترتیب افکار و رفتار را تحت کنترل قرار می دهد.
• درمان خانوادگی: پذیرفته شدن در جمع خانواده و دوستان از اهمیت زیادی برای این بیماران برخوردار است. اگر اعضای خانواده، بیماری و شرایط ایجاد کننده اضطراب را درک کنند و به فرد کمک کنند تا به برنامه داروی خود عمل کند، در این صورت شانس بیشتری برای پیشرفت خواهد داشت.
• جلسات روان درمانی: در این جلسات بیمار می آموزد فشارهای روحی خود را كاهش دهد،‌ ارتباطات اجتماعی خود را تقویت كند و تنش‌های خود را كنترل كند. همچنین با علایم عود احتمالی این بیماری مانند عصبانیت و اختلال در خواب آشنا می شود.
• توانبخشی: آموزش مهارت های اجتماعی و شغلی لازم برای زندگی مستقل، بخش مهمی از درمان می باشد.
• گروه های حمایتی: گروه های حمایتی شامل متخصصین مراقبت های بهداشتی، خانواده، دوستان و محلی برای عبادات مذهبی است.
• درمان‌های مددکاری: در این ارتباط، تکنیک‌های رفتاری مانند آموزش مهارت‌های اجتماعی، کلاس‌های آموزش شغل و ایجاد ارتباط می‌توانند برای بهبود عملکرد این افراد به کار برده شوند. همچنین اعضای خانواده فرد بیمار نیز باید در مورد بیماری و  چگونگی حمایت از بیمار آموزش ببینند.

توجه: دو نوع از انواع اختلالات روان پریشی موقتی و به طور کامل قابل درمان هستند:

• روان پریشی ناشی از مصرف مواد مخدر
• روان پریشی ناشی از صدمات مغزی و عوارض بیماری‌ها
• سایر موارد به صلاحدید پزشک و نیاز بیمار

از عوارض احتمالی در افرادی که به این بیماری دچار می‏شوند می‏توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کاهش کارایی فرد و توانایی او در انجام فعالیت های روزمره مانند شستن و آشپزی
• عدم مراقبت از خود، یا احتمال صدمه به خود و دیگران
• مشکل در فکر کردن، تمرکز، حافظه، وتوانایی برنامه ریزی و سازمان دهی
• کناره گیری از جامعه
• عوارض جانبی ناخواسته ی بعضی از دارو ها

در صورت ایجاد علایم زیر حتما به پزشک یا مرکز درمانی مراجعه کنید:

• در صورت مشاهده علایم و نشانه های ذکر شده که می تواند نشان دهنده بیماری باشد.
• در صورت مشاهده علایم زیر پس از تشخیص بیماری:
  • اگر یکی از اعضای خانواده رفتاری مبنی بر فقدان ارتباط با واقعیت از خود بروز می دهد مانند:
    • میل شدید به صدمه زدن به خود یا دیگران
    • احساس ناامیدی شدیدی
    • عدم مراقبت از خود
    • اگر علی رغم درمان علایم بیماری تشدید یابد.
    • مشاهده عوارض داروها
• سایر علایم و مواردی که پزشک یا تیم پزشکی برای مراجعه مجدد توصیه نموده است.
• تماس با اورژانس 115 در موارد اورژانسی