صفحه اصلی

قند خون كه گلوکز نام دارد از طریق دستگاه گوارش وارد خون شده و توسط هورمونی به نام انسولین که از سلول‌های لوزالمعده ترشح می‌شود به سلول‌های بدن اجازه ورود می‌دهد تا در آنجا برای تولید انرژی مصرف یا ذخیره گردند. در بیماری ديابت، انسولین موردنیاز وجود ندارد، یا ناکافی است و یا اینکه سلول‌ها نسبت به انسولین مقاومت نشان می‌دهند.

انواع دیابت:

• دیابت نوع اول

مجموعه‌ای از عوامل ژنتیکی، محیطی و ایمونولوژیکی در ایجاد این نوع دیابت دخیل می‌باشند که نهایتاً با تخریب سلول‌های تولیدکننده انسولین سبب ايجاد علایم بیماری می‌شوند. تخریب این سلول‌ها در اثر عملکرد سیستم ایمنی بدن علیه سلول‌های انسولین ساز در طی ماه‌ها تا سال‌ها رخ‌داده و تصور می‌شود که یک عامل عفونی یا محیطی در شروع این روند تخریب مؤثر است. بیماری به‌طور عمده در کودکان و نوجوانان دیده می‌شود لیکن در تمام سنین نیز می‌تواند ایجاد گردد. تزریق انسولین به مبتلایان این نوع دیابت برای ادامه زندگی ضروری است.

• دیابت نوع دوم

مجموعه‌ای از عوامل ژنتیکی و محیطی در به وجود آمدن دیابت قندی نوع دو مؤثرند. اختلال اصلی در این بیماری کاهش تولید انسولین و یا مقاومت نسبت به انسولین است. سن شیوع در میانسالی و عمدتاً پس از سی‌سالگی است گرچه سن ابتلا به بیماری پیوسته در حال کاهش است. توارث نقش مهمی در ابتلا به این بیماری دارد گرچه عوامل محیطی مثل زندگی صنعتی و شهرنشینی عامل اصلی افزایش تعداد مبتلایان است.

• دیابت حاملگی

این نوع دیابت از عوارض بارداری است. سن بروز این نوع دیابت هفته‌های 24 تا 28 حاملگی است و با ختم حاملگی در 40 تا 60 درصد موارد بهبود می‌یابد. جهت جلوگیری از ناهنجارهای جسمی و مرگ‌ومیر نوزاد تشخیص و درمان به‌موقع دیابت حاملگی ضروری است. کنترل دیابت حاملگی غالباً با برنامه صحیح ورزشی و غذایی امکان‌پذیر است.

عوامل خطرساز در دیابت حاملگی عبارتنداز:

• سن حاملگی بالای 35 سال
• افراد چاق
• ابتلا یکی از بستگان درجه اول والدین، خواهر یا برادر به بیماری دیابت
• زنانی که نوزاد با وزن بیش از 4 کیلوگرم به دنیا آورده‌اند.
• زنانی که جنین آن‌ها بدون علت واضح در حوالی زایمان مرده است.
• افراد جزو گروه‌های نژادی پرخطر مانند سیاه‌پوستان آمریکایی
• سابقه دیابت حاملگی در بارداری‌های قبلی

از علل شایع این بیماری می‏توان به موارد زیر اشاره نمود:

• افراد بالاتر از 45 سال درصورت داشتن اضافه وزن
• سابقه مثبت ابتلا به دیابت در خانواده درجه‌یک شامل پدر، مادر، خواهر، برادر
• فشارخون مساوی یا بالاتر از 90/140 میلی‌لیتر جیوه
• HDL یا کلسترول نوع خوب مساوی یا کمتر از 35 میلی‌گرم در دسی لیتر و تری گلیسیرید یا چربی خون مساوی یا بیشتر از 250 میلی‌گرم در دسی لیتر
• سابقه دیابت حاملگی
• تولد نوزاد با وزن بیش از 4 کیلوگرم
• عدم تحرک فیزیکی
• مبتلا بودن به کیست‌های متعدد تخمدان
• داشتن سابقه بیماری عروقی مانند گرفتگی عروق قلب، مغز و یا کاروتید
• قند خون به‌صورت اختلال در تحمل گلوکز و یا اختلال قند خون ناشتا

شایع ترین علایم در شروع بیماری عبارتند از:

• پر نوشی
• پر اداری
• پرخوری
• گزگز اندام‌ها
• تاری دید
• احساس کسالت و بی‌قوتی
• کاهش وزن
• تأخیر در بهبود زخم‌ها
• ابتلا مکرر به عفونت‌های قارچی
• خارش پوست
• عفونت‌های عودکننده مانند برفك، عفونت‌های دستگاه ادراري و عفونت‌های پوستي
• از بين رفتن حس بخش‌های انتهايي اندام‌ها يا احساس گزگز و مورمور در آن‌ها
• یبوست

توجه: در بيماران ديابتي نوع 2 ، شروع اين علامت ممكن است به‌طور تدريجي باشد و حتي فرد مبتلا هیچ‌یک از موارد فوق را تجربه نكند و يا اينكه تا سال‌ها ديابت او تشخيص داده نشود ولي در ديابت يك، علایم سریع‌تر مشخص می‌گردد.

تشخیص

پس از اخذ شرح حال کامل و انجام معاینات، ممکن است با نظر پزشک اقدامات زیر برای بیمار انجام شود:

• آزمایش قند خون پلاسما در حالت ناشتا (اندازه‌گیری قند خون بعد از حداقل هشت ساعت ناشتا، جهت تشخیص پیش دیابت يا دیابت پنهان)
• آزمایش تحمل گلوکز خوراکی، نشان دهندۀ میزان قند خون بعد از حداقل هشت ساعت ناشتا و سپس دو ساعت بعد از خوردن محلول حاوی گلوکز، جهت تشخیص دیابت پنهان یا پیش دیابت)

• آزمایش گلوکز پلاسمای اتفاقي (اندازه گیری قند خون بدون توجه به زمان خوردن آخرین وعدۀ غذایی، این آزمایش همراه با علایم و نشانه‌های دیگر می‌تواند تنها در تشخیص دیابت استفاده شود).
• سایر موارد به صلاحدید پزشک و نیاز بیمار

درمان

با نظر پزشک ممکن است اقدامات زیر برای بیمار انجام شود:

• درمان ديابت نوع يك:
  • فقط با تزريق انسولين
• كنترل ديابت نوع 2 به عوامل زير بستگي دارد:
  • برنامه غذايي مناسب
  • ورزش منظم
  • وزن متعادل
• درمان با قرص‏هاي خوراكي پايين آورنده قند خون (اگر طي سه ماه توسط روش‌های فوق، قند خون به حد طبيعي نرسد).
• سایر موارد به صلاحدید پزشک و نیاز بیمار

عوارض دیابت قندی به دو دسته تقسیم می‌شود:

• عوارض حاد شامل:كتواسيدوز ديابتي، كماي هايپر اسمولار
• عوارض مزمن شامل: تخريب عصبي، تخريب رگ‌های خوني بزرگ، تخريب رگ‌های خوني كوچك، عوارض كليوي و بينايي و بیماری‌های قلبي و عروقي

در صورت ایجاد علایم زیر حتما به پزشک یا مرکز درمانی مراجعه کنید:

• در صورت مشاهده علایم و نشانه های ذکر شده که می تواند نشان دهنده بیماری باشد.
• در صورت مشاهده علایم زیر پس از تشخیص بیماری:
  • عدم بهبودی علايم‌ بيماري علي‌رغم‌ درمان‌
  • بروز عوارض بر اثر مصرف دارو
  • اگر علایم كاهش قند خون را داشتيد:
    • احساس مورمور شدن در زبان و لب‌ها
    • تاري ديد
    • رنگ‌پریدگی و تعريق پوست
    • تپش قلب
    • سردرد
    • گيجي
    • لرزش دست‌ها
    • ضعف و لرزش زانوها
    • گاهي اوقات احساس منگي، اضطراب و تحریک‌پذیری
• سایر علایم و مواردی که پزشک یا تیم پزشکی برای مراجعه مجدد توصیه نموده است.
• تماس با اورژانس 115 در موارد اورژانسی