ترومبوفلبیت (لخته خونی در وریدها)
شرح بیماری
ترومبوفلبيت عبارت است از التهاب و وجود لخته‌هاي خون در يك وريد یا سیاهرگ (معمولاً اندام‌هاي تحتاني) كه به‌طور اوليه ناشي از عفونت يا آسيب است. ترومبوفلبيت به دو صورت بروز می کند : 1- ترومبوفلبیت سطحی 2- ترومبوفلبیت عمقی
ترومبوفلبيت در وريدهاي پا ايجاد مي‌شود و ندرتاً ممکن است در وريدهاي بازو يا گردن ايجاد شود. ترومبوفلبيت‌هاي سطحي در وريدهايي ايجاد مي‌شوند که تنها در زير پوست قابل رويت هستند. ترومبوز وريدهاي عمقي یا DVT بسيار خطرناک‌تر از ترومبوفلبيت‌هاي سطحي است. افراد نمي‌توانند ترومبوفلبيت عمقي را ببينند يا آن را احساس کنند.
عوامل خطر، علل و عوامل شایع
از علل شایع این بیماری میتوان به موارد زیر اشاره نمود:
- آسيب به غشاي پوشاننده وريد در اثر ضربه
- تزريق داخل وريدي
- گسترش يك سرطان خوني بدخيم
- بی تحرکی بعد از جراحي
- اقامت طولاني در بستر یا نشستن طولاني
- مصرف سيگار
- چاقي
- وريدهاي واريسي
- سوختگي
- عفونت
- بارداري و يا زايمان
- اختلالات عروق خوني
- قرص‌هاي ضدبارداري خوراکي يا درمان با استروژن
- سکته و يا ساير بيماري‌هايي که سبب بي‌‌تحرکي مي‌شوند
- وجود اختلالات انعقادي در تاريخچه خانوادگي
- وجود کتتر یا لوله در وريد مرکزي براي تزريق دارو يا دياليز
علایم و نشانه ها
شایع ترین علایم در شروع بیماری عبارتند از:
- طنابی شدن وريدهاي سطحي ناحیه مبتلا
- قرمزي ناحیه
- حساسيت به لمس
- درد در ناحيه مبتلا
- گاهي اوقات تب
تشخیص و درمان
تشخیص
پس از اخذ شرح حال کامل و انجام معاینات، ممکن است با نظر پزشک اقدامات زیر برای بیمار انجام شود:
- سونوگرافي داپلر (استفاده از امواج صوتي براي مشاهده لخته خون در وريد)
- سي‌تي‌اسکن
- MRI جهت مشاهده عروق خوني
- آزمايش خون
- ونوگرافي (استفاده از تزريق ماده حاجب براي مشاهده رگ‌ها)
- سایر موارد به صلاحدید پزشک و نیاز بیمار
درمان
با نظر پزشک ممکن است اقدامات زیر برای بیمار انجام شود:
- استراحت و بالا بردن پاها
- استفاده از کمپرس آب گرم روي محل
- درمان‌هاي دارويي از جمله آسپيرين براي کاهش درد و التهاب
- پوشيدن جوراب‌هاي كشي يا استفاده از بانداژكشي
- مصرف آنتي‌بيوتيك‌ها در صورت شك به عفونت باكتريايي
- استفاده از پمادهاي موضعي در صورت وجود خارش
- استفاده از درمان ضد انعقاد (رقيق کننده‌هاي خون) مانند هپارين تزريقي و يا وارفارين خوراکي به مدت طولاني
توجه: درمان با هپارين وريدي مستلزم بستري شدن بيمار مي باشد.درمان با هپارين به مدت 7 تا 10 روز ادامه مي يابد. البته در اين مدت بايد PTTبيمار چک شود و درحد دو برابر ميزان طبيعي نگه داشته شود. از روز سوم يا چهارم درمان با هپارين مي توان درمان خوراکي با وارفارين را شروع کرد زيرا اثرضد انعقادي وارفارين با تاخير بروزمي کند. درمان خوراکي با قرص وارفارين حداقل بايد به مدت 6 ماه تا يک سال ادامه يابد و در اين مدت بايد PT و INR بيمار مرتب چک شود.
- فعاليت
استراحت در بستر به همراه بالا بردن اندام آسيب ديده ممكن است به مدت 1 تا 2 روز كمك‌كننده باشد. در بيشتر اوقات، پاها، مچ پاها و ساق‌ها باید حرکت داده شوند. وقتي التهاب شروع به فروكش كردن می كند، باید به آهستگي، فعاليت، بیمار مثل زمان قبل از ابتلا به اين بيماري از سر گرفته شود.
- سایر موارد به صلاحدید پزشک و نیاز بیمار
عوارض احتمالی
از عوارض احتمالی پس از بروز این بیماری میتوان به موارد زیر اشاره نمود:
- ترومبوز وريدي عمقي (لخته در وريدهاي عمقي)
آمبولي ريه نوعي بيماري کشنده و نتيجه ترومبوز وريدهاي عمقي يا DVT است. به دنبال تشکيل لخته در عروق و حرکت آن به طرف ريه‌ها ايجاد مي‌شود. اين لخته خوني سبب مسدود شدن جريان خون ريوي شده، اکسيژن‌رساني به بافت‌هاي بدن کاهش پيدا مي‌کند.
- عدم درمان باعث عفونت در بدن و بروز عفونت خون
زمان مراجعه به پزشک
در صورت ایجاد علایم زیر حتما به پزشک یا مرکز درمانی مراجعه کنید:
- در صورت مشاهده علایم و نشانه های ذکر شده که می تواند نشان دهنده بیماری باشد.
- در صورت مشاهده علایم زیر پس از تشخیص بیماری:
- بروز علایم ترومبوفلبیت سطحی در فرد يا يكي از اعضاي خانواده
- تب 9/38 درجه سانتيگراد يا بالاتر
- درد غيرقابل تحمل
- سرفه خوني
- تنگي نفس
- درد قفسه سينه
- تورم ساق پا
- بروز علایم جدید و غیر قابل توجیه
- بروز عوارض جانبی داروها
- سایر علایم و مواردی که پزشک یا تیم پزشکی برای مراجعه مجدد توصیه نموده است.
- تماس با اورژانس 115 در موارد اورژانسی
پیشگیری
برای پیشگیری از این بیماری میتوان اقدامات زیر را انجام داد:
- عدم استفاده از قرص‌هاي ضد بارداري
- عدم استعمال دخانیات
- حرکت پاها جهت جلوگیری از تجمع خون در وریدها
- عدم استفاده از داروهاي داخل وريدي
- استفاده از جوراب های کشی محکم جهت فشار به عروق پا و جلوگیری از تجمع خون در پاها
- مشورت با پزشک پيش از انجام هورمون درماني