بیماری دریچه‌ای قلب
شرح بیماری
قلب چهار دریچه دارد. دریچه دولتی(میترال) و سه لتی (تریکوسپید) که کنترل جریان خون ورودی از دهلیز ها به درون بطن‌ها را به عهده دارند. دریچه‌های سه لتی آئورت و ریوی نیز کنترل جریان خون خروجی به خارج از قلب را به عهده دارند. تنگی دریچه ها موجب کاهش خروج خون از قلب و نارسایی دریچه ها موجب پس زدن مجدد خون پمپ شده می شود. پس عملکرد درست دریچه‌ها برای کارآمدی قلب به عنوان یک پمپ اهمیت حیاتی دارد.
انواع بیماری های دریچه ای قلب:
- تنگی میترال
- نارسایی میترال
- تنگی آئورت
- نارسایی آئورت
- نارسایی تری کوسپید
- تنگی تری کوسپید
- تنگی و نارسایی دریچه ریوی
عوامل خطر، علل و عوامل شایع
بیماری دریچه‌ای قلب اساساً به دو نوع تقسیم می‌شود: تنگ شدن دریچه که جلوی جریان طبیعی خون را می‌گیرد، یا گشادشدن دریچه که باعث برگشت خون به عقب و به درون قلب می‌شود. اختلال دریچه‌ای ممکن است به علل زیر ایجاد شود:
- نقایص و مشکلات ارثی
- نقایص مادرزادی قلب
- تب روماتیسمی (بر اثر عدم درمان گلودرد استرپتوککی در کودکی ایجاد می شود)
- آهکی شدن لت های دریچه
- عدم درمان فشارخون بالای مزمن
- آندوکاردیت عفونی (عفونت دریچه)
علایم و نشانه ها
شایع ترین علایم در شروع بیماری عبارتند از:
در موارد خفیف نارسایی و تنگی دریچه ها، علامتی وجود ندارد ولی در موارد متوسط تا شدید بسته به دریچه درگیر و نیزتنگی یا شلی دریچه علایم زیر مشاهده می شود:
- تغییرات فشارخون
- خستگی زودرس، ضعف و بی حالی
- تنگی نفس فعالیتی و یا تنگی نفس در حالت دراز کش که فرد را از خواب بیدارکند
- ادم ریه
- درد قفسه سینه
- نامنظمی‌های ضربان قلب
- سنکوپ
تشخیص و درمان
تشخیص
پس از اخذ شرح حال کامل و انجام معاینات، ممکن است با نظر پزشک اقدامات زیر برای بیمار انجام شود:
- معاینه توسط پزشک متخصص قلب و عروق
- نوار قلب
- اکوکاردیوگرافی قلب
- سایر موارد به صلاحدید پزشک و نیاز بیمار
درمان
با نظر پزشک ممکن است اقدامات زیر برای بیمار انجام شود:
- درمان دارویی جهت کاهش سیر پیشرونده تخریب دریچه ای و کنترل برخی عوارض مثل نارسایی قلبی یا نامنظمی های ضربان قلب
- استفاده از بالون جهت رفع تنگی دریچه ای
- جراحی جهت ترمیم نقص دریچه‌ای یا تعویض دریچه بیمار و جایگزین کردن آن با دریچه مصنوعی فلزی یا دریچه بافتی گاوی
- محدودیت فعالیت در تنگی شدید آئورت بدون علامت (زیرا می تواند موجب سنکوب ناگهانی شود)
- انجام فعالیت در حد توان در سایر بیماری دریچه‌ای
- سایر موارد به صلاحدید پزشک و نیاز بیمار
عوارض احتمالی
از عوارض احتمالی پس از ابتلا به این بیماری، میتوان به موارد زیر اشاره نمود:
- بی منظمی ضربان قلب
- آندوکاردیت
توجه: باید در مراجعه به دندانپزشک جهت برخی اقدامات دندانپزشکی و یا قبل از جراحی های شکمی یا سیستم ادراری تناسلی به متخصص جراحی یا بیهوشی، بیماری را اطلاع داد.
- نارسایی احتقانی قلب
زمان مراجعه به پزشک
در صورت ایجاد علایم زیر حتما به پزشک یا مرکز درمانی مراجعه کنید:
- در صورت مشاهده علایم زیر پس از تشخیص بیماری:
- در صورت مشاهده علایم و نشانه های ذکر شده که می تواند نشان دهنده بیماری باشد.
- تغييرات ناگهاني حس بينايي
- اختلال ناگهاني در نظم ضربات قلبي
- تغيير ناگهاني در احساس باز و بسته شدن دريچه مصنوعي و يا صداي دريچه مصنوعي
- ازدست دادن هوشياري در كوتاه مدت
- خونريزي غير طبيعي بيني، لثه، ادرار، مدفوع
- تورم قوزك و ساق پا
- افزايش وزن سريع و غير معمول
- خستگي به خصوص همراه با تب
- اختلال در تكلم حتي كوتاه
- احساس ضعف و خواب رفتن يك طرف بدن
- بروز علایم بیماری دریچه ای قلب در فرد يا يكي از اعضاي خانواده
- در صورت مشاهده علایم زیر باید جراح را مطلع ساخت:
- تب بالاتر از 3/38 درجه سانتيگراد
- تنگي نفس و تپش قلب بدون ارتباط با فعاليت بدني
- احساس درد قفسه سينه مشابه قبل از عمل
- التهاب و قرمزي، گرمي و در نهايت خارج شدن ترشحات چركي از محل برشهاي جراحي
- لرز شديد و بدنبال آن تب
- درد و سفتي پشت ساق هريك از پاها
- سایر علایم و مواردی که پزشک یا تیم پزشکی برای مراجعه مجدد توصیه نموده است.
- تماس با اورژانس 115 در موارد اورژانسی
پیشگیری
برای پیشگیری از این بیماری میتوان اقدامات زیر را انجام داد:
- مراجعه به پزشک در صورت وجود بیماری‌هایی که باعث آسیب به دریچه قلب می شوند (بالا بودن فشارخون، آندوکاردیت و سیفلیس)
- مصرف آنتی بیوتیک برای عفونت استرپتوکوکی در دوران کودکی جهت پیشگیری از تب روماتیسمی
- انجام مشاوره ژنتیکی قبل از تشکیل زندگی خانوادگی در صورت داشتن سابقه خانوادگی بیماری مادرزادی قلب
- استفاده از رژیم غذایی کم نمک و کم چرب