صفحه اصلی

کم خونی بیماری ای است که در آن گلبول قرمز خون سالم و کافی برای رساندن اکسیژن به سایر بافت های بدن وجود ندارد.کم خونی شامل انواع مختلفی می‌باشد که هرکدام دلایل مختلفی دارند، از دست دادن خون یکی از شایع ترین دلایل ابتلا به کم خونی است. کم خونی می تواند دایمی و یا موقتی باشد.

انواع شایع کم خونی عبارتند از:

• کم خونی ناشی از فقر آهن
• کم خونی ناشی از کمبود اسید فولیک
• کم خونی ناشی از بیماری های مزمن
• کم خونی ناشی از عوامل ارثی مانند تالاسمی

افراد در معرض خطر

موارد زیر ممکن است احتمال خطر ابتلا به کم خونی (آنمی) را افزایش دهد:

• رژیم غذایی فاقد ویتامین های مورد نیاز مانند آهن، ویتامین ب 12 و فولیک اسید
• اختلالات روده ای که بر جذب مواد مغذی توسط بدن تاثیر گذار است
• قاعدگی
• بارداری
• بیماری های مزمن مانند سرطان، نارسایی کبد یا کلیه یا سایر بیماری های مزمن
• سایر عوامل مثل: سابقه آلوده شدن به بعضی از عفونت ها، بیماری های خونی و بیماری های خود ایمنی، مصرف الکل، آلوده شدن به مواد سمی و مصرف بعضی از انواع داروها.

علل و عوامل شایع کم خونی را می‏توان به صورت زیر تقسیم‏بندی کرد:

علل ناشی از کاهش گلبول های قرمز عبارتند از:

• عدم تولید گلبول قرمز کافی توسط بدن و یا عملکرد نادرست گلبول قرمز
• نابود شدن گلبول های قرمز تولید شده توسط بدن

در این حالت که معمولاً بدلیل سایر بیماری ها و عوامل ایجاد می شود، عمر گلبول قرمز تولید شده کم تر از حد لازم بوده و با مرگ گلبول، بدن دچار کم خونی می‌شود.

• خونریزی و دست دادن گلبول های قرمز خون و هموگلوبین
  • این خونریزی ها ممکن است بدلیل مواردی از جمله:
    • زخم معده
    • هموروئید
    • التهاب معده
    • سرطان
    • بعضی از انواع داروها مانند داروهای پیشگیری از بارداری، قاعدگی، جراحی و اهدای خون.

شایع ترین علایم در شروع بیماری عبارتند از:

• خستگی و احساس فرسودگی
• رخوت و بی حالی
• بی قراری و ناراحتی
• تنگی نفس و یا مشکل در تنفس و کوتاهی نفس
• تمرکز ضعیف
• تپش قلب یا ضربان نامنظم
• حساسیت به هوای سرد
• احساس سبکی در سر و یا سرگیجه خفیف
•  مشکلات شناختی
• پوست رنگ پریده
• درد قفسه سینه

علایمی که به ندرت ممکن است ایجاد شوند عبارتند از:

• وزوز گوش ها
• سردرد
• تاثیر بر حس چشایی
• خشکی زبان
• مشکل در بلعیدن غذا
• ناخن های خشک و پوسته پوسته
• سندرم پای بی قرار

تشخیص

پس از اخذ شرح حال کامل و انجام معاینات، ممکن است با نظر پزشک اقدامات زیر برای بیمار انجام شود:

• آزمایش هاى خونى متعددى
• اندازه گیرى مقدار فاكتورهاى انعقادى خون، شمارش كامل سلول های خون (CBC)
• اندازه گیرى زمان خونریزی
• تست DNA
• سایر موارد به صلاحدید پزشک و نیاز بیمار

درمان

با نظر پزشک ممکن است اقدامات زیر برای بیمار انجام شود:

• درمان کم خونی مربوط به فقرآهن: استفاده از مکمل های حاوی آهن برای تنظیم سطح گلبول قرمز خون
• درمان کم خونی مربوط به رژیم غذایی: بیمارانی که کم خونی آنها به دلیل رژیم غذایی ناسالم و فاقد آهن و ویتامین است، باید اقدام به مصرف غذاهای حاوی آهن و ویتامین ب12 مانند: سبزیجات با برگ سبز تیره، کنگر فرنگی، زردآلو، لوبیا، عدس، نخود، سویا، گوشت، آجیل، آلو بخارا و کشمش نمایند.
• درمان کم خونی مربوط به بیماری های دیگر:
  • اگر کم خونی به علت ابتلا به سایر بیماری ها باشد، باید برای درمان کم خونی، بیماری مربوطه را درمان نمود.
  • اگر کم خونی به علت مصرف داروها از جمله داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی باشد، باید داروها را با دارویی مشابه و بدون عارضه جایگزین کرد.
• پيوند مغز استخوان
• سایر موارد به صلاحدید پزشک و نیاز بیمار

در صورت عدم درمان مشکلات و عوارض زیر در فرد ایجاد می‏شود:

• خستگی شدید در کم خونی های وسیع
• بیماری های قلبی (ایجاد تپش قلب و نارسایی احتقانی قلب)
• مرگ (از دست دادن سریع و شدید خون، ممکن است سبب کم خونی حاد و حتی مرگ شود)

در صورت ایجاد علایم زیر حتما به پزشک یا مرکز درمانی مراجعه کنید:

• در صورت مشاهده علایم و نشانه های ذکر شده که می تواند نشان دهنده بیماری باشد.
• در صورت مشاهده علایم زیر پس از تشخیص بیماری:
  • در صورت داشتن علایم کم خونی
• سایر علایم و مواردی که پزشک یا تیم پزشکی برای مراجعه مجدد توصیه نموده است.
• تماس با اورژانس 115 در موارد اورژانسی

جهت پیشگیری از کم خونی می‏توان اقدامات زیر را انجام داد:

بسیاری از انواع کم خونی ها قابل پیشگیری نیستند. با این حال بعضی از انواع دیگر از جمله کم خونی بسته به فقرآهن و کمبود ویتامین، با یک رژیم غذایی پر ویتامین قابل پیشگیری می‌باشد، این ویتامین ها و مکمل ها شامل:

• استفاده از غذاهای آهن دار مانند سبزیجات با برگ سبز تیره، کنگر فرنگی، زردآلو، لوبیا، عدس، نخود، سویا، گوشت، آجیل، آلو بخارا و کشمش
• استفاده ازمواد غذایی حاوی فولیک اسید مانند مرکبات و آب آن ها، موز، سبزیجات تیره و برگ دار، حبوبات و غذاهای غنی شده
• استفاده از مواد غذایی حاوی ویتامین ب 12 مانند گوشت، لبنیات و بعضی از شیرهای سویا
• استفاده از مواد غذایی حاوی ویتامین ث مانند مرکبات، خربزه و هندوانه و انواع توت ها

توجه: توصیه می شود در صورتی که در خانواده بیمار کم خونی ارثی وجود دارد، به یک مشاور ژنتیک مراجعه نمایند.