صفحه اصلی

بیماری آدیسون که به نام نارسایی غده فوق کلیه نیز خوانده می‌شود زمانی ایجاد می‌شود که غده‌های فوق کلیه به‌اندازه کافی هورمون تولید نکند. این بیماری، در هر سن و جنسی رخ می‌دهد و از نظر شيوع از آمار بالايي برخوردار نيست ولي در صورت بروز اين بيماري به دليل كاهش هورمون، ممكن است فرد با يك استرس شديد و عدم مقابله بدن، دچار بيهوشي، كما و حتي مرگ ناگهاني شود.

انواع آدیسون

دو نوع بیماری آدیسون وجود دارد:

• اگر غده فوق کلیه به دلیل وجود مشکل در خودش و آسیب لایه خارجی، به مقدار کافی هورمون تولید نکند، که به نام نارسایی اولیه غده فوق کلیه خوانده می‌شود.
• اگر غده فوق کلیه تحت تأثیر دیگر مشکلات بدن به مقدار کافی هورمون تولید نکند، که به نام نارسایی ثانویه غده فوق کلیه خوانده می‌شود.

از علل شایع این بیماری می‏توان به موارد زیر اشاره نمود:

علل نارسایی اولیه غده فوق کلیه

• بیماری خود ایمنی بدن یعنی سیستم ایمنی بدن، لایه خارجی غده فوق کلیه را نمی‌شناسد و درنتیجه به آن حمله می‌کند
• بیماری سل
• عفونت‌های غده فوق کلیه
• ایدز
• گسترش سرطان
• خونریزی در غده فوق کلیه

علل نارسایی ثانویه غده فوق کلیه

• ایجاد نارسایی غده فوق کلیه در اثر بیماری غده هیپوفیزتوجه: حتی در مواقعی که غده فوق کلیه سالم است، کمبود ترشح ACTH منجر به نارسایی فوق کلیه می‌گردد، به همین دلیل این عارضه را به نام نارسایی ثانویه غده فوق کلیه می‌خوانند.
• غده هیپوفیز هورمونی به نامACTH ترشح می‌کند که موجب تولید هورمون‌های غده فوق کلیه می‌گردد. اگر هورمون هیپوفیز کم ترشح شود، هورمون‌هایی که در غده فوق کلیه نیز ترشح می‌شود نیز کم می‌شود.
• مصرف کورتیکواستروئیدها در بیماران آسمی و آرتریت روماتوئید یا روماتیسمی

شایع ترین علایم در شروع بیماری عبارتند از:

• ضعف و خواب‌آلودگی در حدی که از ادامه فعالیت‌های روزمره بازبماند
• رنگ‌پریدگی
• افت فشارخون
• احساس سرما
• عدم تحمل دماي محيط
• دل‌درد، در ناحيه فوقاني شکم
• ضعف عضلانی و خستگی
• کاهش وزن و کاهش اشتها
• تیره شدن پوست به دلیل افزایش رنگدانه های پوست
• تکه‌تکه شدن پوست
• علاقه زیاد به خوردن نمک
• کاهش قند خون
• اسهال و استفراغ
• درد عضلانی یا درد مفصلی
• افسردگی
• زود رنجی و تحریک‌پذیری

علایم ناگهانی نارسایی حاد غده فوق کلیه

• درد پایین کمر، شکم و پاها
• استفراغ و اسهال شدید و از دست دادن شدید آب بدن
• کاهش فشار خون
• عدم تمرکز
• افزایش پتاسیم خون

تشخیص

پس از اخذ شرح حال کامل و انجام معاینات، ممکن است با نظر پزشک اقدامات زیر برای بیمار انجام شود:

• آزمایش خون جهت اندازه‌گیری مقدار آنتی‌بادی‌ها، سدیم، پتاسیم و هورمون‌های مرتبط مانند کورتیزول
• آزمایش وابسته به انسولین
• اگر پزشک شک کند که آیا غده هیپوفیز، موجب نارسایی غده فوق کلیه شده است یا خیر، این آزمایش را درخواست می‌کند. انسولین را تزریق می‌کند و در فواصل مختلف، قند خون و کورتیزول را اندازه‌گیری می‌کند. در افراد سالم، مقدار قند کم و مقدار کورتیزول زیاد می‌شود.
• سی‌تی‌اسکن شکم جهت نشان دادن اندازه غده فوق کلیه و دیگر مشکلات غیرعادی که ممکن است موجب نارسایی غده فوق کلیه گردند.
• ام آر آی غده هیپوفیز جهت نشان دادن علت نارسایی غده فوق کلیه
• سایر موارد به صلاحدید پزشک و نیاز بیمار

درمان

با نظر پزشک ممکن است اقدامات زیر برای بیمار انجام شود:

• هورمون درمانی خوراکی و تزریقی
• دریافت مقدار زیادی نمک
• در زمان ورزش، هوای گرم، درد معدی- روده‌ای و یا اسهال، جراحی، عفونت و استرس
• بحران آدیسون
• این بحران خطر جدی برای سلامتی است، زیرا فشارخون و قند خون پایین می‌آید و پتاسیم خون بالا می‌رود که باید سریعاً درمان شروع گردد. این درمان شامل:
  • تزریق داخل وریدی هیدروکورتیزون و سرم قندی نمکی
  • سایر موارد به صلاحدید پزشک و نیاز بیمار

از عوارض احتمالی پس از بروز این بیماری می‏توان به موارد زیر اشاره نمود:

• بیهوشی، کما و مرگ

در صورت ایجاد علایم زیر حتما به پزشک یا مرکز درمانی مراجعه کنید:

• در صورت مشاهده علایم و نشانه های ذکر شده که می تواند نشان دهنده بیماری باشد.
• در صورت مشاهده علایم زیر پس از تشخیص بیماری:
  • تیره شدن پوست
  • خستگی بیش‌ازحد
  • کاهش وزن غیرارادی
  • مشکلات معدی- روده‌ای مانند حالت تهوع، استفراغ و دل‌درد
  • سرگیجه و بی‌هوش شدن
  • میل زیاد به خوردن نمک
  • درد عضلانی و یا درد مفصل
• سایر علایم و مواردی که پزشک یا تیم پزشکی برای مراجعه مجدد توصیه نموده است.
• تماس با اورژانس 115 در موارد اورژانسی

توجه : توصیه می شود

• در جیب یا کیف بیمار، نوشته ای مبنی بر بیماری آدیسون وجود داشته باشد.
• داروها در دسترس باشند. یک روز مصرف نکردن دارو، ممکن است خطرناک باشد.