هیپرآلدوسترونیسم (افزایش آلدوسترون)
شرح بیماری
هیپرآلدوسترونیسم یک بیماری غدد درون‌ریز که در اثر تولید بیش‌ازحد هورمون آلدوسترون که توسط غدد فوق‌کلیوی ساخته می‌شود، ایجاد می‌شود.آلدوسترون اضافی باعث می‌شود که کلیه‌ها سدیم و آب بیشتری جذب کنند و پتاسیم از بدن دفع کنند. این بیماری ناشی از اختلال در غدد فوق‌کلیوی است که در قسمت بالایی کلیه‌ها قرار دارند. آلدوسترونیسم هم در مردان و هم در زنان رخ می‌دهد و بین سنین 30 تا 50 سالگی شایع‌تر است.
افراد در معرض خطر
موارد زیر ممکن است احتمال خطر ابتلا به افزایش آلدوسترون (هیپرآلدوسترونیسم) را افزایش دهد:
- رژیم غذایی حاوی مقادیر زیادی شیرین‌بیان سیاه‌رنگ
- بیماری کلیوی
- نارسایی احتقانی قلب
- سیروز کبدی
- مصرف داروهای تنظیم خانواده
- مصرف داروهای ادرارآور و دفع پتاسیم
- حاملگی
عوامل خطر، علل و عوامل شایع
از علل شایع این بیماری میتوان به موارد زیر اشاره نمود:
- وجود تومور در غده فوق‌کلیوی
- افزایش فشارخون یا بیماری کلیوی‌که باعث تولید بیش‌ازحد هورمونی به نام رنین از کلیه می‌شود. (این هورمون در کنترل سطح آلدوسترون خون نقش دارد)
علایم و نشانه ها
شایع ترین علایم در شروع بیماری عبارتند از:
- خستگی و ضعف
- گاهی فلج موقتی
- احساس مورمور شدن در ساعد، بازو، ساق، ران، پا و دست‌ها و پاها
- تکرر ادرار، خصوصاً در شب
- تشنگی
- گرفتگی‌های شدید عضلانی
- سردرد
- اختلالات بینایی
موارد زیر با بررسی‌های تشخیصی آشکار می‌شوند:
- کاهش سطح پتاسیم خون
- افزایش سطح سدیم خون
- افزایش فشارخون دیاستولی
تشخیص و درمان
تشخیص
پس از اخذ شرح حال کامل و انجام معاینات، ممکن است با نظر پزشک اقدامات زیر برای بیمار انجام شود:
توجه: تشخیص پرکاری قشر غده فوق کلیه بر مبنای کمبود پتاسیم خون، بدون ورم در بیماری که مقدار سدیم رژیم غذایی وی در حد عادی است و از داروی ادرارآور دفع‌کننده پتاسیم مانند فوروسماید استفاده نمی‌کنند، مطرح می‌شود.
- بررسی‌های تشخیصی
مانند آزمایش خون و اندازه‌گیری الکترولیت‌های خون مانند پتاسیم و سدیم
- سی‌تی‌اسکن یا ام. آر. آی از کلیه‌ها و غدد فوق‌کلیوی
- سایر موارد به صلاحدید پزشک و نیاز بیمار
درمان
با نظر پزشک ممکن است اقدامات زیر برای بیمار انجام شود:
- داروها
مانند تجویز اسپیرونولاکتون برای کاهش اثر آلدوسترون (این دارو ممکن است سبب بزرگ شدن پستان و ناتوانی جنسی در مردان شود)
- تجویز داروی ادرارآور مهارکننده ترشح پتاسیم و جذب سدیم
- تجویز داروهای فشارخون
- رژیم غذایی با محدودیت نمک
- ثبت روزانه وزن و اطلاع به پزشک در صورت افزایش وزن به میزان 5/1 کیلوگرم یا بیشتر در عرض 24 ساعت
- جراحی برای درآوردن غده فوق‌کلیوی در بعضی از بیماران
- استفاده غذاهای غنی از پتاسیم مانند زردآلو و هلوی خشک‌شده، کشمش، مرکبات، عدس و غلات سبوس‌دار
- سایر موارد به صلاحدید پزشک و نیاز بیمار
عوارض احتمالی
از عوارض احتمالی پس از بروز این بیماری میتوان به موارد زیر اشاره نمود:
- نارسایی احتقانی قلب
- آترواسکلروز یا تصلب شرایین
- نارسایی کلیه
زمان مراجعه به پزشک
در صورت ایجاد علایم زیر حتما به پزشک یا مرکز درمانی مراجعه کنید:
- در صورت مشاهده علایم و نشانه های ذکر شده که می تواند نشان دهنده بیماری باشد.
- در صورت مشاهده علایم زیر پس از تشخیص بیماری:
- بروز علایم جدید و غیرقابل‌توجیه
- بروز عوارض جانبی داروهای مورد استفاده
- سایر علایم و مواردی که پزشک یا تیم پزشکی برای مراجعه مجدد توصیه نموده است.
- تماس با اورژانس 115 در موارد اورژانسی
پیشگیری
برای پیشگیری از این بیماری میتوان اقدامات زیر را انجام داد:
- تحت نظر پزشک در صورت ابتلاء به بیماری کلیوی یا فشار خون بالا
- دقت بر رعایت برنامه درمانی (حتی اگر هیچ علامتی وجود ندارد)