آمبولی ریوی (لخته خونی در ریه ها)
شرح بیماری
آمبولی ریوی عبارت است از انسداد شریان ریه توسط لخته خونی که در خون وجود دارد. خون داخل سیاهرگهای عمقی گاهاً در شرایط بی حرکتی طولانی مستعد تشکیل لخته می شود. لخته کنده شده از طریق سیاهرگ های بزرگ و پس از عبور از دهلیز و بطن راست قلب وارد سرخرگ ریوی شده و در این سرخرگها گیر کرده و منجر به انسداد آنها می شود.
عوامل خطر، علل و عوامل شایع
از علل شایع در ایجاد این بیماری میتوان به موارد زیر اشاره نمود:
- بی‌تحرکی به مدت طولانی
- سوختگی‌ها
- د‌رمان‌های شیمیایی
- نارسایی احتقانی قلب
- سابقه لخته در ورید عمقی
- شکستگی‌های استخوانی
- کم‌خونی لیزکنند‌ه
- حاملگی
- داروهای استروژن به مقد‌ار زیاد
- افزایش چربی‌های خون
- چاقی
- سکته قلبی
- نشستن در یک وضعیت ثابت مثل مسافرت طولانی مدت با وسایل نقلیه
- مصرف قرص‌های ضد‌بارد‌اری
- سن بالا
- استعمال سیگار و دخانیات
- جراحی
- نارسایی احتقانی قلب
- اختلالات ریتم قلب
- برخی از انواع سرطان‌ها
مانند سرطان پانکراس، ریه و تخمدان
علایم و نشانه ها
شایع ترین علایم در شروع بیماری عبارتند از:
- شروع علایم بیماری به طور ناگهانی
- درد شدید در یک طرف سینه
- سرفه های خشک
- به سختی نفس کشیدن
- کبود شدن رنگ پوست
- اضطراب
- احساس سنکوپ
- سایر علایم
- سرفه (گاهی همراه با خلط خونی)
- تندی ضربان قلب
- تب خفیف قبل از بروز علایم فوق
- تورم و درد اندام تحتانی
تشخیص و درمان
تشخیص
پس از اخذ شرح حال کامل و انجام معاینات، ممکن است با نظر پزشک اقدامات زیر برای بیمار انجام شود:
- تشخیص آمبولی از روی علایم بیماری
- بررسی‌های تشخیصی مانند:
- رادیوگرافی قفسه سینه
- اسکن ریه
- آنژیوگرافی ریه
- نوار قلب
- سمع قلب و ریه توسط پزشک
- آزمایش‌های خون جهت اندازه‌گیری عوامل انعقادی و زمان پروترومبین
- سایر موارد به صلاحدید پزشک و نیاز بیمار
درمان
هدف از درمان
- حفظ عملکرد قلب و ریه در حد قابل قبول جهت برطرف شدن لخته و جلوگیری از عود آمبولی
با نظر پزشک ممکن است اقدامات زیر برای بیمار انجام شود:
- بستری بیمار
- تجویز داروهای ضد لخته شدن خون
- جراحی جهت بستن ورید بزرگ منتهی به قلب و ریه یا قرار دادن یک صافی در داخل آن
- تجویز داروهای ضد انعقاد جهت حل کردن لخته، جلوگیری از ایجاد مجدد آن و حفظ عملکرد قلب
- اندازه گیری سطح داروهای ضد انعقاد جهت ثابت نگه داشتن سطح آنها در حد مطلوب و بی‌خطر
- تجویز آنتی بیوتیک تزریقی در آمبولی عفونی
- سایر موارد به صلاحدید پزشک و نیاز بیمار
عوارض احتمالی
از عوارض احتمالی پس از ابتلا به این بیماری، میتوان به موارد زیر اشاره نمود:
- مرگ سریع‌الوقوع در اثر یک لخته بزرگ که بیش از ۵۰ درصد جریان خون ریه ها را مسدود کند.
- خونریزی شدید داخل ریه دراثر لخته‌های کوچکتر
زمان مراجعه به پزشک
در صورت ایجاد علایم زیر حتما به پزشک یا مرکز درمانی مراجعه کنید:
- در صورت مشاهده علایم و نشانه های ذکر شده که می تواند نشان دهنده بیماری باشد.
- در صورت مشاهده علایم زیر پس از تشخیص بیماری:
- بروز علایم آمبولی ریه در فرد یا یکی از اعضای خانواده (این حالت یک اورژانس است)
- درد قفسه سینه
- سرفه همراه خلط خونی
- کوتاهی نفس
- تشدید تورم و درد ساق پا
- سایر علایم و مواردی که پزشک یا تیم پزشکی برای مراجعه مجدد توصیه نموده است.
- تماس با اورژانس 115 در موارد اورژانسی
پیشگیری
برای پیشگیری از این بیماری میتوان اقدامات زیر را انجام داد:
- اجتناب از استراحت طولانی‌مدت در بستر در طی بیماری
- استفاده از جوراب کشی
استفاده از جوراب کشی در طول دوره نقاهت (چه در هنگام استراحت در بستر و چه در هنگام برخاستن از بستر)
- مصرف یک قرص آسپرین در روز با مشورت پزشک
- شروع سریع حرکت اندام های تحتانی و راه رفتن پس از جراحی
- قرار دادن پاها بالاتر از ران ها در هنگام نشستن طولانی مدت
- بالاتر قرار دادن پاها بالاتر از سطح بستردر هنگام خوابیدن
- اجتناب از نشستن به حالتی که ساق‌ها یا مچ پاها روی یکدیگر قرار گیرند
- اجتناب از استعمال دخانیات به خصوص خانم‌های ۳۵ سال به بالا که قرص ضد بارداری مصرف می‌کنند.
- اجتناب از جراحی‌های غیر ضروری
- ایستادن و راه رفتن در طول سفر هر 1 تا 2 ساعت