صفحه اصلی

فیبریلاسیون دهلیزی یا ‏ضربان نامنظم دهلیزی بسیار شایع است. این عارضه زمانی رخ می‌دهد که تحریک در دهلیزها  نامنظم شده و جهت مشخصی نداشته باشد یعنی سلولهای عضلانی دهلیز به صورت نامنظم و غیر از محل گره سینوسی دهلیزی تحریک می‌شوند. سرعت حرکت ضربان ها ‏حدود ۶۰۰ بار در دقیقه است، در نتیجه انقباض منظم دهلیزی وجود نداشته، دهلیزها فرصتی برای انقباض مؤثر ندارند، عملاً ساکن مانده و نمی‌توانند خون را به طور کامل به بطن ها تخلیه کنند پس خونی که از قلب خارج می شود کاهش می یابد. ضربان های بطن که از دهلیزها  تبعیت می‌کند نیز نامنظم و ناکارآمد می‌شوند.

ضربان نامنظم به سه دسته تقسیم می شود:

1. حمله ای:گذرا و کوتاه مدت
2. پایدار:طولانی مدت تر اما منقطع
3. دایم : اغلب موارد همیشگی

از علل شایع این بیماری می‏توان به موارد زیر اشاره نمود:

• افزایش سن
• وجود برخی  بیماری های ساختمانی قلب مانند نارسایی ‏قلب
• تنگی یا نارسایی دریچه ای (شایعترین اختلال دریچه ای تنگى میترال)
• هیپرتروفی قلبی
• بیماری کرونری قلب
• برخی بیماری ها مانند فشار خون بالا، دیابت، پرکاری تیروئید، آمبولى ریوی
• مصرف زیاد مشروبات الکلی
• گاهی فیبریلاسیون دهلیزی یک بیماری مجزا بوده و با هیچ بیماری قلبی دیگری همراه نیست.

شایع ترین علایم در شروع بیماری عبارتند از:

• احساس تپش قلب

توجه: ضربان قلب بالا  در بیماران مبتلا به بیماری عروق کرونری قلب، موجب تشدید درد سینه شده و در مبتلایان به مشکلات دریچه ای و نارسایی قلب ممکن است منجر به تشدید ‏نارسایی قلب و ایجاد علایم تنگی نفس شود.

• تشدید مشکلات بیمار

توجه: فیبریلاسیون دهلیزی معمولاً برکیفیت زندگی تاثیر گذاشته اما جان بیمار را به خطر نمی‌اندازد.

تشخیص

پس از اخذ شرح حال کامل و انجام معاینات، ممکن است با نظر پزشک اقدامات زیر برای بیمار انجام شود:

• معاینه توسط متخصص قلب و عروق با یافتن نبض نامنظم و صداهای قلبی نامنظم
• بررسی نوار قلب (الکتروکاردیوگرام یا ECG)
• اکوکاردیوگرافی برای تشخیص بیماری ساختمانی قلب
• تست ورزش برای تشخیص بیماری کرونری قلب
• هولتر مانیتورینگ

دستگاهی که به بیمار ۲۴ ساعته وصل می شود و بیمار می تواند به کارهای روزمره خود بپردازد. دستگاه کلیه ضربان های قلب حتی غیر طبیعی قلب را ثبت نموده و پزشک می تواند پس از اتمام دوره ضربانات را رویت نماید.

• سایر موارد به صلاحدید پزشک و نیاز بیمار

درمان

با نظر پزشک ممکن است اقدامات زیر برای بیمار انجام شود:

اصول سه گانه درمان درفیبریلاسیون دهلیزی  عبارت است از :

• کنترل تعداد ضربان بطنی
• پیشگیری از عوارض مهم مانند تشکیل لخته وآمبولی
• برگرداندن ریتم طبیعی

کنترل تعداد ضربان بطنی

• کند کردن هدایت الکتریکی به بطن

• دارو درمانی جهت آهسته شدن ضربان قلب(هدف رساندن  ضربان ‏قلب به ۸۰ تا۶۰ ضربه در دقیقه در حالت استراحت و  زیر ۱۰۰ ضربه در دقیقه با فعالیت یا  ورزش معمولی است.

پیشگیری از عارضه تشکیل لخته (ترومبوآمبولی)

• استفاده از ‏داروهای ضد پلاکتی مانند آسپرین یا ضد انعقادی مانند هپارین و  وارفارین جهت پیشگیری از لخته داخل دهلیزی و آمبولی
• درمان ضد انعقادى با وارفارین در بیمارانى که عوامل خطر سکته مغزى دارند مانند بیمارى دریچه‌اى قلب، نارسایی قلب،فشار خون بالا ، دیابت ، سن بالاى ۷۵ سال
• مصرف آسپیرین در بیمارانی که منع مصرف وارفارین دارند(قدرت آسپرین در پیشگیری از ترومبوآمبولی بسیار کمتر از وارفارین بوده و فقط باید در بیماران کم خطر در نظر گرفته شود)

برگرداندن ضربان منظم قلبی

قطع فیبریلاسیون دهلیزی و تبدیل  آن به ضربان طبیعی که به دو  روش انجام می گیرد:

• غیر تهاجمی شامل درمان دارویی، یا شوک قلب
• تهاجمی شامل درمان جراحی

توجه: برگرداندن ضربان طبیعی در همه بیماران با این عارضه کاربرد ندارد و بیشتر در موارد جدید ایجاد شده بدون علت مهم یا بیمارانی که على‌رغم کنترل سرعت ضربان همچنان علامت‌دارند، کاربرد دارد. همچنین در همه  این بیماران روش غیر تهاجمی قابل انجام نبوده و ممکن است بیماری بطور مکرر عود کرده و مجبور به استفاده از روش های جراحی باشد.

روش غیر تهاجمی  دارویی

درمان داروئی با داروهای ضد آریتمی معمولاً اثر بسیار  ناچیزی در کنترل ضربان ها دارند و در موارد معدودی استفاده می شود. معمولاً درمان بار اول در حالى که بیمار در بیمارستان تحت مانیتورینگ قلبی است شروع می شود اما برای دفعات بعدی می توان از روش سرپایی استفاده کرد به طوری که بیمار چند دقیقه بعد از حمله فیبریلاسیون دهلیزی، تعداد مشخصی قرص یا کپسول که پزشک مشخص کرده است می خورد و در صورت عدم کنترل در قدم بعدی به بیمارستان مراجعه می کند.

در صورت برطرف شدن ‏ حمله فیبریلاسیون دهلیزی، ‏ممکن است برای حفظ ضربان های طبیعی و پیشگیری از ایجاد مجدد ‏آن، ‏نیاز به ‏درمان دارویی طولانی مدت با داروهای آنتی آریتمی باشد. پزشک باید متناسب با وضعیت بیمار در مورد سود یا عوارض دارویی در این مورد تصمیم گیری کند.

روش غیر تهاجمی با  شوک قلب

هر چند بیشتر مردم از اسم شوک الکتریکی  قلب ترس دارند اما در واقع دادن شوک الکتریکی به قلب یکی از  بی خطر ترین روش های درمانی و بیشتر اوقات نجات بخش است. در چند مورد برای تبدیل فیبریلاسیون دهلیزی به ضربان های طبیعی از شوک استفاده می شود.

• در موارد اورژانسی مانند افت فشار خون یا شوک کاردیوژنیک و نیز درد سینه مقاوم به درمان یا سکته قلبی حاد.
• زنان حامله با ریتم فیبریلاسیون دهلیزی کاملاً ایمن بوده و خطر آن از داروها کمتر است.
• موارد مقاوم به داروها

• سایر موارد به صلاحدید پزشک و نیاز بیمار

از عوارض احتمالی پس از بروز این بیماری می‏توان به موارد زیر اشاره نمود:

• افزایش خطر لخته خونی(ترومبوآمبولی) که در واقع عدم انقباض موثر دهلیزها باعث ایست خون در داخل آنها، در ‏نتیجه افزایش استعداد انعقاد، تشکیل لخته داخل قلبی و نهایتاً  آمبولی و عوارضی همچون سکته مغزی و ایجاد علایمی مانند کاهش سطح هوشیاری ، فلج نیمی از بدن و لکنت زبان و… می شود.
• آمبولی شریان کلیه و ایجاد افزایش شدید و ناگهانی فشار خون
• آمبولی مزانتر با درد شدید و ناگهانی شکم همراه بوده و در صورت عدم درمان فوری با مرگ ومیر بالایی همراه می باشد.
• آمبولی اندام ( درد و گانگرن اندام) و…

در صورت ایجاد علایم زیر حتما به پزشک یا مرکز درمانی مراجعه کنید:

• در صورت مشاهده علایم و نشانه های ذکر شده که می تواند نشان دهنده بیماری باشد.
• در صورت مشاهده علایم زیر پس از تشخیص بیماری:
  • وجود سابقه ایجاد فیبریلاسیون دهلیزی در یکی از اعضا درجه یک خانواده
  • افزایش مجدد ضربان قلب در زمان درمان دارویی
  • درمان با قرص وارفارین
• سایر علایم و مواردی که پزشک یا تیم پزشکی برای مراجعه مجدد توصیه نموده است.
• تماس با اورژانس 115 در موارد اورژانسی