آنژین صدری (درد قلبی)
شرح بیماری
درد قلبی معمولاً از جنبه های مختلف بررسی می شود تا مشخص گردد که منشا این درد، قلبی است یا منشا دیگری وجود دارد.
- محل درد
درد قلبی در قسمت پایینی ناحیه جناغ سینه یا سمت چپ قفسه سینه احساس می شود ولی ممکن است به سایر قسمت ها نیز انتشار داشته باشد. گاه این درد به بالای شکم کشیده شده و بیمار تصور می‌کند دچار سوءهاضمه شده، گاه به آرواره یا زیر چانه، گردن ، پشت و بین دو کتف یا بازوها به ویژه دست چپ نیز تیر می‌کشد.
- کیفیت درد
معمولا درد قلبی در افراد به صورت درد مبهم یا احساس فشار، سنگینی، سفتی، فشردگی یا خفگی بیان می‌شود. درصورت شدید بودن، بیمار درد را بصورت خرد کننده، فشارنده و له کننده توصیف می‌کند که نفس فرد را تنگ کرده و او را از ادامه فعالیت باز می‌دارد.
- کیفیت درد قلبی
کیفیت درد قلبی بیشتر فشارنده است تا سوزشی یا تیز. بنابراین در کسانی که دچار دردهای سوزشی قلب می‌شوند باید به فکر علل دیگری برای درد بود. البته اینگونه دردها نیز ممکن است منشا قلبی داشته باشند ولی نشانه کاهش خونرسانی به بافت قلب نیستند. معمولاً دردهای قلبی با فعالیت بدنی و یا تغییر حالات روحی و روانی از جمله استرس های ناگهانی، سرما، غذا یا ترکیبی از این عوامل تسریع و تشدید می‌شود و با استراحت تسکین می‌یابد.
- زمان درد
مدت این دردها نیز از ۵ دقیقه تا ۳۰ دقیقه متغیر است. در صورتی که درد قلبی از نیم ساعت بیشتر به طول بینجامد احتمال سکته قلبی در فرد مبتلا به شدت افزایش می‌یابد.
افراد در معرض خطر
موارد زیر ممکن است احتمال خطر ابتلا به درد قلبی (آنژین صدری) را افزایش دهد:
درد قلبی در هر فردی ممکن است ایجاد شود ولی اغلب درد قلبی، در کسانی که عوامل خطر ساز تنگی‌ها و انسداد عروق قلبی را دارند بروز می‌کند.
- جنس مذکر
- چاقی و وزن بالا
- فشار خون بالا
- چربی خون بالا (بالا بودن سطح کلسترول بد خون، یا پایین بودن سطح کلسترول خوب خون)
- دیابت
- استرس و فشارهای روحی و روانی
- داشتن سابقه خانوادگی بیماری سرخرگ‌های قلب و سکته قلبی
- رژیم غذایی پر از چربی‌های اشباع شده
- نداشتن فعالیت بدنی کافی
- کشیدن سیگار
عوامل خطر، علل و عوامل شایع
درد قلبی به علت کاهش خون رسانی به بافت عضلانی قلب ایجاد می شود. به طوری که عروق قلب نمی تواند پاسخگوی نیاز قلب به اکسیژن و مواد غذایی باشد. کاهش خون رسانی در چند حالت ایجاد می‌شود که بسته شدن نسبی یا کامل عروق کرونر قلب توسط لخته خون، گرفتگی یا انقباض عروقی و اختلال شدید در ضربان قلب از آن جمله‌اند. انواع علت های درد قلبی به چند دسته تقسیم می شوند:
- علل غیر قلبی درد سینه
دردهای دیگری که ممکن است با درد قلبی اشتباه شوند که شامل دردهای ناشی از دستگاه تنفسی، دستگاه گوارشی، دستگاه عضلانی اسکلتی و حتی پوست هستند. دردهای ریوی با سرفه کردن و تنفس تشدید پیدا می‌کند و در صورت پرسش، فرد سابقه عفونت مجاری تنفسی و ترشح بیش از اندازه مجاری تنفسی را ذکر می‌کند.
- علل کم اهمیت درد سینه
در زنان جوان به ندرت دردهای قلبی منشا کاهش خونرسانی به عضله قلب را دارند. در این موارد معمولاً معاینه و نوار قلب چیز خاصی را نشان نمی‌دهد و بیشتر در اثر آشفتگی های روانی و وجود بیماری خفیف دریچه‌ای به نام پرولاپس دریچه میترال ممکن است ایجاد شده باشد و تجویز آرامبخش یا داروی ایندرال بهترین کمک را به بیمار خواهد کرد. البته اطمینان دادن به بیمار و همراهان او نیز در تخفیف درد ایشان بسیار موثر خواهد بود.
- علل اورژانسی درد سینه
حالت های بسیار خطرناکی نیز موجب درد قلبی می‌شوند که باید با دقت فراوان آنها را مد نظر داشت. یکی از این حالت ها پاره شدن حاد شریان آئورت است که درد سینه و تند شدن تعداد تنفس و نبض را موجب می‌شود.در صورتی که اقدام فوری به عمل نیاید، بیمار از بین خواهد رفت. از علل دیگر می توان به سکته قلبی، پریکاردیت حاد و … اشاره کرد.
علایم و نشانه ها
شایع ترین علایم در شروع بیماری عبارتند از:
- احساس نزدیکی مرگ
- تعریق سرد
- تهوع و استفراغ
- احساس خفگی
- تنگی نفس
- ضعف و منگی
تشخیص و درمان
تشخیص
پس از اخذ شرح حال کامل و انجام معاینات، ممکن است با نظر پزشک اقدامات زیر برای بیمار انجام شود:
- معاینه
- نوار قلب
- اکوکاردیوگرافی
- اسکن قلب
- آنژیوگرافی (عکسبرداری از رگ‌ها با اشعه ایکس به کمک تزریق ماده حاجب درون آنها)
- آزمایش خون و اندازه‌گیری آنزیم‌هایی که از عضله قلب آسیب دیده به درون خون آزاد می‌شود.
- تست ورزش
- سایر موارد به صلاحدید پزشک و نیاز بیمار
درمان
با نظر پزشک ممکن است اقدامات زیر برای بیمار انجام شود:
اقدامات درمانی اولیه در منزل
- قطع فعالیت، قرار گرفتن در حالت درازکش، استراحت مطلق
- استفاده از قرص زیر زبانی نیتروگلیسیرین یک تا سه عدد به فاصله هر پنج دقیقه تا زمان قطع درد
- ارجاع به اورژانس قلب
- تنفس دهان به دهان سریع
- ماساژ قلبی
- در صورت عدم ضربان قلب
- ادامه عملیات احیا تا زمان رسیدن کمک
اقدامات درمانی در بیمارستان
- اکسیژن
- تجویز دارو‌داروهای ضد دردداروهای ضد آنژین قفسه سینه نیتروگلیسیرین برای گشاد کردن سرخرگ‌ها و افزایش خونرسانی قلب
- داروهای ضد انعقاد برای جلوگیری از تشکیل لخته خون
- داروهای ضد بی‌نظمی قلب
- داروهایی که به سرعت در عرض 1 الی 3 ساعت از زمان بروز حمله لخته‌های خون را حل می‌کنند.
- تحریک الکتریکی (شوک)
- جراحی شامل:
- کار گذاشتن دستگاه ضربان‌ساز، آنژیوپلاستی با بالن، جراحی بای‌پاس یا تعویض سرخرگ‌های قلب
- سایر موارد به صلاحدید پزشک و نیاز بیمار
توجه: داروهای حل‌کننده لخته تنها در ساعات اولیه حمله مؤثر خواهند بود و مناسب برای فردی که دچار حمله قلبی شده، بی‌هوش یا دچار ایست قلبی شده و نفس نمی‌کشد.
عوارض احتمالی
از عوارض احتمالی پس از ابتلا به این بیماری، میتوان به موارد زیر اشاره نمود:
- حمله یا سکته قلبی
- نارسايي احتقاني قلب
- بي‌نظمي‌هاي خطرناک ضربان قلب
زمان مراجعه به پزشک
در صورت ایجاد علایم زیر حتما به پزشک یا مرکز درمانی مراجعه کنید:
- در صورت مشاهده علایم و نشانه های ذکر شده که می تواند نشان دهنده بیماری باشد.
- سایر علایم و مواردی که پزشک یا تیم پزشکی برای مراجعه مجدد توصیه نموده است.
- تماس با اورژانس 115 در موارد اورژانسی زیر:
- درد بيش از چند دقيقه
- برطرف نشدن درد قفسه سينه، با استراحت يا استفاده از نيتروگلسيرين (سه نوبت اسپري زدن یا مصرف قرص زیر زبانی، به فاصله 5 دقيقه از يكديگر)
- عرق کردن
- اشکال در تنفس
- تهوع و استفراغ
- تند، كند يا نامنظم شدن ضربان قلب
- حالت منگي يا سرگيجه
- درد شديد قفسه سينه يا دردي كه مانند احساس بار سنگين بر روي سينه است
پیشگیری
برای پیشگیری از این بیماری میتوان اقدامات زیر را انجام داد:
- كنترل رژيم غذايي (مصرف كم غذاهاي چرب، شيرين، غذاهاي كنسرو شده و افزايش مصرف سبزيجات و ميوه)
- دوري از استرس و هيجان
- پرهيز از استعمال مواد مخدر، سيگار و قليان
- ورزش و تحرك جسمي منظم با نظر پزشک معالج