صفحه اصلی

خون‌ریزی دستگاه گوارش در اثر آسیب موضعی یا تحریکانی ایجاد می‌شود که سبب خراش یا زخم مخاط دستگاه گوارش می‌شود. خون‌ریزی‌های دستگاه گوارش به دو دسته با منشأ فوقانی و تحتانی تقسیم می‌شوند. خون‌ریزی‌هایی که در قسمت اثناعشر به بالا ایجاد شده باشند، خون‌ریزی دستگاه گوارش فوقانی و خونریزی‌هایی که از اثناعشر به پایین ایجاد شود خونریزی دستگاه تحتانی می‌گویند.

علل و عوامل شایع خونریزی دستگاه گوارش را می‏توان به دو دسته زیر تقسیم نمود:

علل خونريزي از قسمت‌های فوقاني گوارش عبارت‌اند از:

• زخم گوارشي، زخم معده يا دوازدهه شایع‌ترین عامل است.
• گاستريت (ممکن است ناشي از خوردن الکل، داروهاي ضدالتهابی غیراستروئیدی، ضربه شديد، عمل جراحي و… باشد).
• واريس مری (خونريزي ناگهاني و شديد ایجاد می‌کند).
• پارگي مخاط مري- معدي( اين زخم‌ها در ناحيه اتصال مري به معده اتفاق می‌افتد و مشخصه آن حالت تهوع بدون خون ریزی است که به دنبال آن استفراغ خوني پيش می‌آید).

شایع‌ترین علت خون‌ریزی با منشأ روده کوچک:

• علل خونریزی از قسمت‌های تحتانی دستگاه گوارش عبارت‌اند از
• گشاد شدگی غیرطبیعی عروقی
• تومورها
• مصرف داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی

شایع‌ترین علت خون‌ریزی با منشأ روده بزرگ:

• هموروئید یا بواسیر
• زخم‌های مقعد
• بیرون‌زدگی جداره روده
• پولیپ ها
• گشاد شدگی غیرطبیعی عروقی
• سرطان‌های گوارشی
• التهاب رود

عوامل مستعد کننده خونریزی عبارت‌اند از:

• خستگی
• فشار عصبی و استرس
• عفونت دستگاه گوارش فوقانی
• بی‌احتیاطی در رژیم غذائی
• مصرف الکل
• داروهای محرک

شایع ترین علایم در شروع بیماری عبارتند از:

علائم و نشانه‌ها به‌ شدت خونریزی بستگی دارد:

• استفراغ خون روشن با موادی با زمینه قهوه‌ای که نشانه دهنده خون‌ریزی قسمت فوقانی دستگاه گوارش است.
• مدفوع قیری و بدبو که این نوع مدفوع ملنا نام دارد بر وجود خون حداقل به مدت 14 ساعت در دستگاه گوارش دلالت می‌کند.
• عبور خون قرمز روشن یا خرمائی مایل به قرمز در مدفوع که این تظاهر بیشتر مربوط به خون‌ریزی قسمت تحتانی دستگاه گوارش است.

توجه: اگرچه در خون‌ریزی‌های وسیع دستگاه گوارش فوقانی نیز چنین تظاهری می‌تواند وجود داشته باشد.

• خون‌ریزی مخفی گوارشی که در آزمایش‌های اختصاصی مربوط به مدفوع تشخیص داده می‌شود.

توجه: این نوع خون‌ریزی بیشتر نشانه تومورهای دستگاه گوارشی است که معمولاً با علائمی نظیر کاهش وزن و علائم کم‌خونی مزمن همراه است.

• علایم از دست دادن خون

در خون‌ریزی خفیف و کمتر از 500 میلی‌لیتر، بیمار ممکن است فقط دچار کمی ضعف و تعریق شود.

خون‌ریزی‌های قابل‌توجه منجر به تغییر در:

• وضعیت ضربان قلب
• کاهش فشارخون
• ضعف
• سرگیجه
• سیاهی رفتن چشم
• سنکوپ
• درد قفسه سینه
• تنگی نفس
• تهوع و استفراغ
• درد کرامپی شکم
• سردی دست ‌و پا
• رنگ‌پریدگی
• تپش قلب
• پوست سرد و مرطوب
• کاهش و یا قطع ادرار
• اسهال
• از دست دادن شدید خون

توجه: بیش از یک لیتر خون در 24 ساعت ممکن است سبب بروز علائم شوک شود.

تشخیص

پس از اخذ شرح حال کامل و انجام معاینات، ممکن است با نظر پزشک اقدامات زیر برای بیمار انجام شود:

برای تشخیص علت خونریزی گوارشی و آگاهی از محل خونریزی، ابتدا باید از بیمار شرح‌حال گرفت و سابقه‌ی بیماری‌اش را پرسید.

توجه: باید دانست آیا بیمار سابقه‌ی ابتلا به زخم معده و یا هموروئید را دارد یا خیر. سپس معاینات بالینی انجام گیرد و فشارخون او کنترل شود.

• آزمایش خون از نظر میزان کم‌خونی، تست‌های خونی و آزمایش مدفوع
• آندوسکوپی
• کولونوسکوپی
• عکس‌برداری عروقی (آنژیوگرافی)
• سایر آزمایش‌های پاراکلینیکی
• معاينه با انگشت توسط پزشک برای تشخیص مشکلات دستگاه گوارش تحتانی
• کولونوسکوپی
• سيگموئيدوسکوپي
• سایر موارد به صلاحدید پزشک و نیاز بیمار

درمان

با نظر پزشک ممکن است اقدامات زیر برای بیمار انجام شود:

درمان خونریزی گوارشی بستگی به علت بروز آن دارد؛

• درصورتی‌که علت خونریزی وجود زخم و یا سوراخ شدن معده و اثناعشر باشد:
• باید با سرم درمانی، شستشوی معده یا جراحی، محل خونریزی را بست.
• در صورتی که علت آن واریس مری باشد:
• باید عروق واریسی را با دستگاه یا دارو مسدود کرد.
• در صورتی که علت آن عفونت‌های متعدد باشد:
•    باید عفونت‌ها را درمان کرد.
• در صورتی که علت آن خونريزي شديد روده بزرگ، کولون یا بواسیر باشد:
•    باید با جراحی مشکل را حل کرد.

• سایر موارد به صلاحدید پزشک و نیاز بیمار

عوارض احتمالی خونریزی دستگاه گوارش شامل موارد زیر است:

• کم‌خونی
• ایجاد مشکلات قلبی
• شوک

در صورت ایجاد علایم زیر حتما به پزشک یا مرکز درمانی مراجعه کنید:

• در صورت مشاهده علایم و نشانه های ذکر شده که می تواند نشان دهنده بیماری باشد.
• در صورت مشاهده علایم زیر پس از تشخیص بیماری:
  • علایم خونریزی‌های گوارشی
• سایر علایم و مواردی که پزشک یا تیم پزشکی برای مراجعه مجدد توصیه نموده است.
• تماس با اورژانس 115 در موارد اورژانسی

جهت پیشگیری از این بیماری می‏توان اقدامات زیر را انجام داد:

• رعایت بهداشت
• رژیم غذایی مناسب
• انجام ورزش منظم
• آرامش روانی